Το καμπανάκι του κινδύνου κρούουν οι ειδικοί, για μια νέα, ανησυχητική μόδα που σαρώνει τις ΗΠΑ. Πρόκειται για την… αυτοσχέδια οδοντιατρική και ορθοδοντική, η οποία έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλής, ιδίως ανάμεσα στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες.

Μια απλή αναζήτηση στο YouTube αποκαλύπτει δεκάδες βίντεο με εφήβους που δημιουργούν τα δικά τους, ψεύτικα σιδεράκια. Δυστυχώς το καθένα έχει από μερικές χιλιάδες έως και εκατομμύρια views, με τους δημιουργούς τους να επαίρονται ότι «είμαι ενθουσιασμένη! Έφτιαξα τα δικά μου σιδεράκια!» ή «τελικά, είναι τόσο εύκολο να φτιάξεις σιδεράκια».

Κάτι που είναι εύκολο, όμως, δεν καθίσταται αυτομάτως ασφαλές. Στην πραγματικότητα, οι αμερικανοί οδοντίατροι και ορθοδοντικοί τρέχουν και δεν φτάνουν για να διορθώσουν τις βλάβες που προκαλούν τα «σιδεράκια» και οι υπόλοιποι μηχανισμοί-μαϊμού.

Μάλιστα η Αμερικανική Οδοντιατρική Εταιρεία (ADA) άρχισε από τα τέλη του Αυγούστου να ενημερώνει το κοινό με διαφημιστικές καταχωρήσεις ότι πρέπει να αποφεύγει την Do-It-Yourself (DIY) Οδοντιατρική, διότι εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την στοματική υγεία.

Ανάλογες προειδοποιήσεις είχε απευθύνει μερικούς μήνες νωρίτερα και η Αμερικανική Εταιρεία Ορθοδοντικών (AAO), τα μέλη της οποίας βλέπουν με αυξανόμενη συχνότητα τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι αυτοσχέδιοι ορθοδοντικοί μηχανισμοί.

«Τα δόντια δεν είναι διακοσμητικά στοιχεία, αλλά όργανα τα οποία στηρίζονται στα οστά των γνάθων και αποτελούνται από δύο τμήματα και τέσσερις ιστούς», λέει η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική  Ορθοδοντικός Παιδιών & Ενηλίκων και γενική γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Ορθοδοντικών  Ναρθήκων (ΕΕΟΝ). «Επιπλέον, συμμετέχουν σε ζωτικές λειτουργίες οι οποίες δεν αρχίζουν ούτε τελειώνουν με την μάσηση και την ομιλία. Πριν λοιπόν σπεύσει κάποιος να κάνει το παραμικρό που θα τα μετακινήσει ή θα αλλάξει κάτι στην ανατομία του στόματος, πραγματικά πρέπει να ξέρει πως λειτουργεί το στόμα, ειδάλλως κινδυνεύει να κάνει μεγάλη ζημιά».

Σύμφωνα με την ADA, η DIY Οδοντιατρική και Ορθοδοντική μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα ούλα, στα οστά της γνάθου, στους συνδέσμους που στηρίζουν τα δόντια ή/και στα ίδια τα δόντια. Αναλόγως, δε, με το οδοντικό πρόβλημα που θα προσπαθήσουν να διορθώσουν οι αυτόκλητοι «οδοντίατροι» και τη φύση της «θεραπείας» που θα κάνουν, υπάρχει περίπτωση να προκληθούν μόνιμες βλάβες στη γνάθο, στον μηχανισμό της μάσησης και στα δόντια καθαυτά. Μερικές φορές, μάλιστα, οι συνέπειες φθάνουν στην απώλεια των δοντιών ή και των ούλων ακόμα.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε πέρυσι η AAO, το 13% των ορθοδοντικών-μελών της έχουν περιθάλψει ασθενείς οι οποίοι δοκίμασαν να ισιώσουν μόνοι τα δόντια τους, προκαλώντας τους σε μερικές περιπτώσεις μη αναστρέψιμες βλάβες.

Οι ασθενείς είχαν χρησιμοποιήσει κάθε είδους υλικό για να διορθώσουν την κακή σύγκλειση των δοντιών τους. Λαστιχάκια, οδοντικό νήμα, πετονιές, συνδετήρες,  μάσηση… μολυβιών, συνεχής ώθηση με το δάκτυλο και αυτοσχέδιες συσκευές σταθεροποίησης (retainers) ήταν οι ευρύτερα χρησιμοποιούμενες μέθοδοι.

Μάλιστα ένας από τους ορθοδοντικούς που συμμετείχαν στην έρευνα είχε αναφέρει ότι είδε ασθενή που δοκίμασε να κλείσει το κενό στους δύο κάτω κοπτήρες (τα δύο μπροστινά δόντια) με μία χορδή. Όταν ο ασθενής απευθύνθηκε στον ορθοδοντικό, η χορδή είχε μπει βαθιά μέσα στα ούλα του και τα δόντια είχαν σοβαρή κινητικότητα.

«Αυτό που δεν καταλαβαίνει ο περισσότερος κόσμος είναι ότι η μετακίνηση των δοντιών αποτελεί μία βιολογική διαδικασία, η οποία συμπεριλαμβάνει οστό», λέει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη. «Το οστό δεν μένει αμέτοχο στη μετακίνηση, αλλά επηρεάζεται από αυτήν, συνεπώς πρέπει κανείς να γνωρίζει πολύ καλά τι και πως το κάνει».

Και συνεχίζει: «Οι δύο επιστημονικές ενώσεις προειδοποιούν εδώ και καιρό ότι υπάρχει πρόβλημα με τα αυτοσχέδια σιδεράκια και τους άλλους ορθοδοντικούς μηχανισμούς, αλλά δυστυχώς ο κόσμος δεν ακούει. Η μόδα αυτή μπορεί αργά ή γρήγορα να έρθει και στη χώρα μας, λόγω της οικονομικής κρίσης. Δυστυχώς όμως το τίμημα που τελικά πληρώνεται είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί».

Η διόρθωση των βλαβών από τους αυτοσχέδιους μηχανισμούς μπορεί να είναι χρονοβόρα και υψηλού κόστους, σύμφωνα με την AAO. Όπως είχε δείξει η έρευνά της, το 39% των ορθοδοντικών που φρόντισαν ασθενείς με βλάβες έπειτα από χρήση αυτοσχέδιων μηχανισμών, αναγκάστηκαν να τους χορηγήσουν δαπανηρές διορθωτικές θεραπείες αποκατάστασης. Σε πολλές περιπτώσεις, λένε οι ειδικοί, οι ασθενείς θα είχαν γλιτώσει κόπο, πόνο και χρήμα εάν είχαν απευθυνθεί εξ αρχής σε έναν ορθοδοντικό για να βάλουν κανονικά σιδεράκια.

Σύμφωνα με την ΑΑΟ, το ηλικιακό εύρος των ανθρώπων που δοκίμασαν να αυτοδιορθώσουν την κακή σύγκλειση των δοντιών κυμαίνεται από 8 έως 60 ετών. Το 70% όμως ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα που λατρεύει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και παίζει το κομπιούτερ στα δάκτυλα, δηλαδή έχουν ηλικία μεταξύ 10 και 34 ετών. Από τους ασθενείς αυτούς, περισσότερο από το 80% δήλωσαν πως χρησιμοποιούν κατά κόρον τα μέσα μαζικής δικτύωσης, εξ ου και η εκτίμηση της ΑΑΟ ότι τα social media έχουν καθοριστική συμβολή στο όλο πρόβλημα.

Το όλο θέμα ανέδειξε προ ημερών σε εκτενές ρεπορτάζ του το αμερικανικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο NBC.