Του Πα­να­γι­ώ­τη Στέ­φα­νου*

Πα­ρα­κο­λου­θώ με  ι­δι­αί­τε­ρο εν­δι­α­φέ­ρον έ­χον­τας στε­νή σχέ­ση και με οι­κο­γε­νεια­κές κα­τα­βο­λές ,τις  κι­νη­το­ποι­ή­σεις των ερ­γα­τών και  τα  αι­τή­μα­τα τους. Μια πρώ­τη κεν­τρι­κή πα­ρα­τή­ρη­ση εί­ναι ό­τι πρό­κει­ται για  κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νες κι­νη­το­ποι­ή­σεις ,το­πι­κής εμ­βέ­λειας. Α­που­σιά­ζει μια  ε­νια­ία κι­νη­το­ποί­η­ση με  κοι­νά αι­τή­μα­τα, κοι­νή τα­κτι­κή προ­βο­λής δι­εκ­δί­κη­σης και  λύ­σης αι­τη­μά­των. Το  κλεί­σι­μο δρό­μων, λι­μα­νι­ών , που  κρα­τού­σε ό­μη­ρους κά­ποι­ους ε­πι­βά­τες έ­χον­τας το  ε­πι­χεί­ρη­μα ό­τι και  οι  α­γρό­τες εί­ναι ό­μη­ροι των ε­κά­στο­τε Κυ­βερ­νή­σε­ων δεν  έ­φε­ρε α­πο­τε­λέ­σμα­τα. Τα  αι­τή­μα­τα κά­ποι­ων η­γε­τι­κών ο­μά­δων α­νά πε­ρι­ο­χή δεν  δη­μι­ούρ­γη­σαν κί­νη­μα και δεν  έ­βα­λαν τα  αι­τή­μα­τα στο  προ­σκή­νιο και  δεν  άλ­λα­ξαν την  α­τζέν­τα συ­ζή­τη­σης και  προ­βλη­μα­τι­σμού για  το  μέλ­λον της  γε­ωρ­γί­ας.  Τα κύ­ρια αι­τή­μα­τα ε­λά­χι­στο ει­σό­δη­μα τι­μές α­σφα­λεί­ας φτη­νό πε­τρέ­λαι­ο και  ε­φό­δια δεν  α­παν­τού­σαν στις α­νάγ­κες και  τις  προ­ο­πτι­κές του  α­γρο­τι­κού κό­σμου. Οι τι­μές α­σφά­λειας ως  μέ­σο θε­ω­ρί­ας τι­μών, κοι­νω­νι­κής ευ­η­με­ρί­ας και εγ­γυ­η­μέ­νων ει­σο­δη­μά­των δεν γί­νε­ται να  ε­φαρ­μο­στούν στην Ελ­λά­δα, η ο­ποί­α έ­χει εν­τα­χθεί στην Ευ­ρω­ζώ­νη. Αλ­λά και  η  α­γρο­τι­κή α­γρο­τι­κή πα­ρα­γω­γή και  κύ­ρια η  νέ­α γε­νιά α­γρο­τών δεν  μπο­ρεί και  δεν πρέ­πει να  στη­ρί­ξει το  μέλ­λον της  στις  τι­μές α­σφά­λειας και  σε  έ­να μι­κρό εγ­γυ­η­μέ­νο ει­σό­δη­μα για­τί θα  εί­ναι κα­τα­στρο­φι­κό σε­νά­ριο. Πα­ρά τις  ι­δι­αι­τε­ρό­τη­τες που  έ­χει η  γε­ωρ­γί­α στην Ελ­λά­δα , η  α­νά­πτυ­ξη της  στις  δε­κα­ε­τί­ες 50-70 εί­χε άλ­λα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τα  δε  αι­τή­μα­τα ή­ταν εν­τε­λώς δι­α­φο­ρε­τι­κά αλ­λά δεν υ­πήρ­χαν κι­νη­το­ποι­ή­σεις.  Την ε­πο­χή ε­κεί­νη οι  α­γρό­τες δεν  σκέ­φτη­καν να  ζη­τή­σουν προ­νό­μια α­πό τους συμ­πο­λί­τες τους, ή­ξε­ραν ό­τι αυ­τό ή­ταν α­δύ­να­το. Τό­τε δεν  έ­κλει­ναν δρό­μους , ε­κα­τον­τά­δες χι­λιά­δες α­γρό­τες έ­φυ­γαν εγ­κα­τα­λεί­πον­τας τον  τό­πο τους  ε­πει­δή δεν  μπο­ρού­σε να τους  θρέ­ψει ό­λους , εί­χαν ό­μως έ­να ξε­κά­θα­ρο προ­σω­πι­κό ό­ρα­μα για την προ­σω­πι­κή τους  ε­πι­βί­ω­ση . Πα­ρά ό­λα αυ­τά , πα­ρά τα  λά­θη των  πο­λι­τι­κών και  τις  δε­σμεύ­σεις τους , η  Ελ­λά­δα πα­ρα­μέ­νει με­τά α­πό αυ­τή την κρί­ση στις  25  πιο  α­να­πτυγ­μέ­νες χώ­ρες του  κό­σμου.

Εί­ναι σή­με­ρα ε­πι­τα­κτι­κή α­νάγ­κη να  α­να­κα­λύ­ψου­με νέ­α πρό­τα­ση , θε­ω­ρί­ες με  δι­ε­θνώς πα­ρα­δε­κτή με­θο­δο­λο­γί­α ,σκέ­ψη και προ­ο­πτι­κή κοι­νής α­πο­δο­χής στρα­τη­γι­κή α­νά­πτυ­ξης και  συγ­κε­κρι­μέ­νο χρο­νο­δι­ά­γραμ­μα υ­λο­ποί­η­σης πο­λι­τι­κών.  Έ­τσι θα  α­να­δει­χτούν δυ­να­τά και  α­δύ­να­τα ση­μεί­α, ευ­και­ρί­ες που  πρέ­πει να  α­ξι­ο­ποι­η­θούν ,κίν­δυ­νοι που  πρέ­πει να α­πο­φευ­χθούν με  στό­χο την κα­λύ­τε­ρη δυ­να­τή βι­ω­σι­μό­τη­τα του  α­γρο­τι­κού πλη­θυ­σμού. Η  πρό­τα­ση για  την  ε­πό­με­νη 20ετία  με  εν­δι­ά­με­σους σταθ­μούς με  στε­νή συ­νερ­γα­σί­α των κοι­νω­νι­κών ε­ταί­ρων πρέ­πει να  εί­ναι το  σύν­θη­μα της  Ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας συ­νο­λι­κά. Με­τά τις  κι­νη­το­ποι­ή­σεις εν­το­πί­στη­κε για  άλ­λη μια φο­ρά α­πό την κοι­νω­νί­α ό­τι η  ελ­λη­νι­κή γε­ωρ­γί­α πα­ρου­σιά­ζει χρό­νια και  δυ­σε­πί­λυ­τα προ­βλή­μα­τα για  τα  ο­ποί­α έ­χουν δί­κιο οι  α­γρό­τες να  κι­νη­το­ποι­ούν­ται δι­α­χρο­νι­κά. Οι  συν­δι­κα­λι­στι­κές η­γε­σί­ες ό­μως των  α­γρο­τών δεν  κα­τά­φε­ραν να  ε­νη­με­ρώ­σουν ου­σι­α­στι­κά την κοι­νω­νί­α για  τα  προ­βλή­μα­τα τους  και  δεν  κα­τά­φε­ραν να ε­πι­βάλ­λουν α­πο­τε­λε­σμα­τι­κές λύ­σεις .Η συμ­με­το­χή σε άλ­λο τρό­πο λει­τουρ­γί­ας προ­ϋ­πο­θέ­τει η  νέ­α γε­νιά α­γρο­τών να  α­να­λά­βει την ευ­θύ­νη , να  ο­λο­κλη­ρω­θεί σε  βά­θος χρό­νου έ­να ό­ρα­μα με  α­ξι­ό­πι­στο πο­λι­τι­κό και  τε­χνο­κρα­τι­κό σχε­δια­σμό, το  ο­ποί­ο να  το  πι­στέ­ψουν ό­λοι οι  εμ­πλε­κό­με­νοι. Στην  κο­ρύ­φω­ση της  κρί­σης πρέ­πει να  ξα­να­ϊ­δω­θούν προ­τε­ραι­ό­τη­τες,   να  μην  ε­πα­να­λη­φθούν πα­ρα­λεί­ψεις του  πα­ρελ­θόν­τος να ε­πα­νε­κτι­μη­θούν οι  δυ­να­τό­τη­τες της  χώ­ρας , να  υ­πάρ­ξει ό­ρα­μα να  α­ξι­ο­λο­γη­θούν οι  δε­σμεύ­σεις α­πό ΕΕ. Η  εμ­πει­ρί­α που  υ­πάρ­χει σή­με­ρα στην ποι­ο­τι­κή γε­ωρ­γί­α ,στις  πε­ρι­βαλ­λον­το­λο­γι­κές προ­σαρ­μο­γές, στην α­ει­φο­ρί­α στην υ­γι­ει­νή των  τρο­φί­μων εί­ναι πο­λύ­τι­μη πα­ρα­κα­τα­θή­κη.

Η ελ­λη­νι­κή πα­ρα­γω­γή εί­ναι ε­κτε­θει­μέ­νη στον  αν­τα­γω­νι­σμό για  αυ­τό πρέ­πει πρω­ταρ­χι­κός στό­χος να  εί­ναι η  ε­ξω­στρέ­φεια της  γε­ωρ­γί­ας και  η βελ­τί­ω­ση αν­τα­γω­νι­στι­κό­τη­τας των προ­ϊ­όν­των. Τα  νέ­α συ­στή­μα­τα πα­ρα­γω­γής η  συλ­λο­γι­κή δρά­ση οι  και­νο­το­μί­ες, η  στή­ρι­ξη των  νέ­ων α­γρο­τών, η  σω­στή χρή­ση υ­δά­τι­νων πό­ρων, η  α­ξι­ο­ποί­η­ση φυ­τι­κής και  ζω­ι­κής πα­ρα­γω­γής εί­ναι α­ναγ­καί­ες. Η  α­ξι­ο­ποί­η­ση της νέ­ας γε­νιάς α­γρο­τών με τη  δι­ά­χυ­ση της  πλη­ρο­φο­ρί­ας τη δια  βί­ου μά­θη­ση την εκ­παί­δευ­ση και  την α­ξι­ο­ποί­η­ση των  νέ­ων τε­χνο­λο­γι­ών αρ­χί­ζουν και   πα­ρου­σιά­ζουν κα­τα­πλη­κτι­κά α­πο­τε­λέ­σμα­τα.  Η τε­ρά­στια προ­σπά­θεια που  κα­τα­βλή­θη­κε και  έ­γι­νε το  θαύ­μα της  ελ­λη­νι­κής γε­ωρ­γί­ας, πα­ρό­τι εί­χε αυ­τάρ­κεια και  οι­κο­νο­μι­κή με­γέ­θυν­ση δεν εί­χε ό­μως ό­ρα­μα , κα­το­χύ­ρω­ση σχέ­σε­ων ου­σι­α­στι­κή συμ­με­το­χή των  κοι­νω­νι­κών ε­ταί­ρων. Σή­με­ρα που  οι  γνώ­σεις και  οι  δυ­να­τό­τη­τες εί­ναι πε­ρισ­σό­τε­ρες και  ε­πει­δή συ­νο­λι­κή α­παί­τη­ση του  λα­ού εί­ναι να  μην  ξε­χά­σου­με το  ε­πί­πε­δο δι­α­βί­ω­σης που εί­χα­με πριν την κρί­ση πρέ­πει να  πρω­το­στα­τή­σου­με ό­λοι μα­ζί σε  λύ­σεις σε  ό­λους τους  το­μείς της  δη­μό­σιας ζω­ής. Η πο­λι­τεί­α εί­ναι υ­πο­χρε­ω­μέ­νη να  ι­κα­νο­ποι­ή­σει τις  α­νάγ­κες αλ­λά και  την α­παί­τη­ση της  κοι­νω­νί­ας για  σχε­δια­σμό και υ­λο­ποί­η­ση με­γά­λης κλί­μα­κας βι­ώ­σι­μων γε­ωρ­γι­κών ε­πεν­δύ­σε­ων για  να α­να­κο­πεί η πτω­τι­κή τά­ση της γε­ωρ­γι­κής πα­ρα­γω­γής . Πρέ­πει ε­πί­σης να  βελ­τι­ω­θεί το  ι­σο­ζύ­γιο ε­ξω­τε­ρι­κού εμ­πο­ρί­ου γε­ωρ­γι­κών προ­ϊ­όν­των, να γί­νει αύ­ξη­ση των  γε­ωρ­γι­κών ει­σο­δη­μά­των. Να  υ­πάρ­ξει κα­το­χύ­ρω­ση σχέ­σε­ων συ­νερ­γα­σί­ας, αλ­λη­λεγ­γύ­ης δι­α­φά­νειας και  δι­α­λό­γου με­τα­ξύ γε­νε­ών και  κοι­νω­νι­κών ο­μά­δων.

Οι  α­γρό­τες χω­ρίς να πα­ρα­γνω­ρί­ζουν τις  ευ­ρω­πα­ϊ­κές πο­λι­τι­κές , του  ΟΟΣΑ, ΤΟΥ  ΔΝΤ και  άλ­λων φο­ρέ­ων που  προ­σπα­θούν να α­φα­νί­σουν τον μι­κρό κλή­ρο, με συγ­κέν­τρω­ση πα­ρα­γω­γής σε  λί­γα χέ­ρια μπο­ρούν να  α­παι­τή­σουν και  να  ε­πι­βά­λουν, τις πα­ρα­κά­τω πο­λι­τι­κές και  στο­χεύ­σεις. α) Ευ­ρεί­α πο­λι­τι­κή συ­ναί­νε­ση των κοι­νω­νι­κών ε­ταί­ρων της  γε­ωρ­γί­ας να  προσ­δι­ο­ρι­σθεί ό­ρα­μα και στρα­τη­γι­κή μέ­χρι το  2020 ό­πως ή­ταν δι­α­κή­ρυ­ξη της  προ­η­γού­με­νης Υ­πουρ­γού Γε­ωρ­γί­ας ό­ταν α­νέ­λα­βε κα­θή­κον­τα .Αυ­το­νό­η­το εί­ναι ό­τι πρέ­πει να ε­πι­βλη­θεί στην πο­λι­τεί­α ό­τι η  υ­πο­στή­ρι­ξη της  θε­σμι­κή , τε­χνι­κή, οι­κο­νο­μι­κή ,ε­πι­στη­μο­νι­κή , πο­λι­τι­κή εί­ναι α­ναγ­καί­α για  να  αλ­λά­ξει η ει­κό­να της γε­ωρ­γί­ας .β) Με έ­να συ­νο­λι­κό σχέ­διο ε­πεν­δύ­σε­ων και  α­να­συγ­κρό­τη­σης να  αλ­λά­ξει η  οι­κο­νο­μί­α της  χώ­ρας. Οι  ε­πεν­δύ­σεις στη  συμ­βο­λαια­κή ό­πως λέ­γε­ται γε­ωρ­γί­α εί­ναι ό­πως έ­γρα­φα σε  προ­η­γού­με­νο άρ­θρο πρω­ταρ­χι­κή υ­πο­χρέ­ω­ση των Κυ­βερ­νή­σε­ων. Η  ει­κό­να μπο­ρεί να  αλ­λά­ξει ρι­ζι­κά οι  δυ­να­τό­τη­τες εί­ναι τε­ρά­στι­ες αλ­λά οι  ε­θνι­κές δρά­σεις α­που­σιά­ζουν Ά­ρα το  κί­νη­τρο α­να­στο­λής των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων και  το  αν­τί­δο­το σε  κομ­μά­τια της  κρί­σης εί­ναι η  άλ­λη αν­τι­με­τώ­πι­ση της  γε­ωρ­γι­κής κρί­σης. Η  υ­πο­χρέ­ω­ση των  α­γρο­τών εί­ναι να  ε­πι­βάλ­λουν αυ­τό τον  τρό­πο σκέ­ψης και  δρά­σης . Πι­στεύ­ω ό­τι θα  τον ε­πι­βάλ­λου ν  τα  κινήματα για­τί οι  προ­τά­σεις των δι­ε­θνών ορ­γα­νι­σμών ε­άν πε­ρά­σουν θα  εί­ναι κα­τα­στρο­φή του  πα­ρα­γω­γι­κού και κοι­νω­νι­κού ι­στού.

*Οι­κο­νο­μο­λό­γος με­τα­πτυ­χια­κός φοι­τη­τής δι­οί­κη­ση του­ρι­στι­κών μο­νά­δων – Μά­στερ εκ­παί­δευ­ση ε­νή­λι­κων