Του Παναγιώτη Παπαντωνίου*

Τα ο­δι­κά α­τυ­χή­μα­τα στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ρι­ο­χή της Κα­λα­μά­τας α­πο­τε­λούν το τε­λευ­ταί­ο δι­ά­στη­μα κα­θη­με­ρι­νό φαι­νό­με­νο, γε­γο­νός που υ­πο­δει­κνύ­ει ό­τι το πρό­βλη­μα της ο­δι­κής α­σφά­λειας δεν αν­τι­με­τω­πί­ζε­ται σω­στά ού­τε α­πό τους χρή­στες της ο­δού αλ­λά ού­τε και α­πό τις αρ­μό­δι­ες αρ­χές. Ποι­οι εί­ναι οι κύ­ριοι πα­ρά­γον­τες που συμ­βά­λουν στην πρό­κλη­ση των ο­δι­κών α­τυ­χη­μά­των και ποι­α εί­ναι τα μέ­τρα αν­τι­με­τώ­πι­σης που εί­ναι ε­πι­βε­βλη­μέ­νο να λη­φθούν ά­με­σα;

Τρεις εί­ναι οι κρί­κοι της α­λυ­σί­δας των ο­δι­κών α­τυ­χη­μά­των: το ό­χη­μα, ο δρό­μος και ο ο­δη­γός.

Ό­σον α­φο­ρά τα ο­χή­μα­τα, τα νέ­α συ­στή­μα­τα α­σφά­λειας τό­σο ε­νερ­γη­τι­κής (συ­στή­μα­τα που α­πο­τρέ­πουν την πρό­κλη­ση α­τυ­χή­μα­τος) ό­σο και πα­θη­τι­κής (συ­στή­μα­τα που μει­ώ­νουν τις συ­νέ­πει­ες ε­νός α­τυ­χή­μα­τος) ω­φε­λούν ση­μαν­τι­κά τό­σο στην α­πο­τρο­πή ε­νός α­τυ­χή­μα­τος ό­σο και στη μεί­ω­ση των συ­νε­πει­ών του. Δε­δο­μέ­νου ε­πί­σης ό­τι το ε­πί­πε­δο του ο­δι­κού δι­κτύ­ου του νο­μού δεν πα­ρου­σιά­ζει με­γά­λες αλ­λα­γές γί­νε­ται εύ­κο­λα αν­τι­λη­πτό ό­τι η ευ­θύ­νη για τα ο­δι­κά α­τυ­χή­μα­τα βα­ρύ­νει το χρή­στη της ο­δού, τον κύ­ριο πα­ρά­γον­τα πρό­κλη­σης ο­δι­κών α­τυ­χη­μά­των. Σε μια πε­ρί­ο­δο που πα­νευ­ρω­πα­ϊ­κά τα ο­δι­κά α­τυ­χή­μα­τα μει­ώ­νον­ται με τα­χύ­τα­τους ρυθ­μούς εί­ναι α­δι­α­νό­η­το σε μια πό­λη σαν την Κα­λα­μά­τα να πα­ρου­σι­ά­ζον­ται τό­σο κα­κές ε­πι­δό­σεις ο­δι­κής α­σφά­λειας.

Ο χρή­στης του ο­δι­κού δι­κτύ­ου α­πο­τε­λεί τον πρώ­το κρί­κο της α­λυ­σί­δας ο­δι­κής α­σφά­λειας. Α­νε­ξαρ­τή­τως των υ­φι­στα­μέ­νων κυ­κλο­φο­ρια­κών και τε­χνι­κών μέ­τρων, η α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα της πο­λι­τι­κής για την ο­δι­κή α­σφά­λεια ε­ξαρ­τά­ται α­πό τη συμ­πε­ρι­φο­ρά των χρη­στών. Οι πιο κρί­σι­μοι πα­ρά­γον­τες που συμ­βά­λουν στην πρό­κλη­ση ο­δι­κών α­τυ­χη­μά­των και ει­δι­κά των σο­βα­ρών α­τυ­χη­μά­των στην Ελ­λά­δα εί­ναι: η ο­δή­γη­ση με υ­ψη­λές τα­χύ­τη­τες, τα υ­ψη­λά πο­σο­στά κυ­κλο­φο­ρί­ας μο­το­σι­κλε­τι­στών, τα χα­μη­λά πο­σο­στά χρή­σης ζώ­νης και κρά­νους, η ο­δή­γη­ση υ­πό την ε­πή­ρεια αλ­κο­όλ, η ε­πι­θε­τι­κή ο­δή­γη­ση

Ό­σον α­φο­ρά τη Μεσ­ση­νί­α, ι­δι­αί­τε­ρο εν­δι­α­φέ­ρον πα­ρου­σιά­ζουν και ε­πι­μέ­ρους πα­ρά­με­τροι των ο­δι­κών α­τυ­χη­μά­των που συ­νέ­βη­σαν στο νο­μό τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια, σύμ­φω­να με τα ε­πί­ση­μα στοι­χεί­α της Ελ­λη­νι­κής Στα­τι­στι­κής Αρ­χής. Πιο συγ­κε­κρι­μέ­να, πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό το 1/3 των α­τυ­χη­μά­των έ­λα­βε χώ­ρα τους κα­λο­και­ρι­νούς μή­νες (Ι­ού­νιο, Ι­ού­λιο και Αύ­γου­στο) γε­γο­νός που ε­ξη­γεί­ται σε με­γά­λο βαθ­μό α­πό τον με­γά­λο α­ριθ­μό των ε­πι­σκε­πτών το κα­λο­καί­ρι και τον συ­νε­πα­γό­με­να υ­ψη­λό φόρ­το ο­χη­μά­των που πα­ρα­τη­ρεί­ται στο νο­μό.

Ε­πι­πρό­σθε­τα, μα­κράν πιο ε­πι­κίν­δυ­νες μέ­ρες α­πο­δει­κνύ­ον­ται η Πα­ρα­σκευ­ή και το Σάβ­βα­το (δε­δο­μέ­νης της ει­σό­δου στο ο­δι­κό δί­κτυ­ο ε­πι­σκε­πτών της πό­λης) κα­τά τις ο­ποί­ες συ­νέ­βη το 32% των συ­νο­λι­κών α­τυ­χη­μά­των γε­γο­νός που ε­πι­βά­λει τη λή­ψη αυ­στη­ρό­τε­ρων μέ­τρων και την εν­τα­τι­κο­ποί­η­ση της α­στυ­νό­μευ­σης τις συγ­κε­κρι­μέ­νες μέ­ρες. Α­να­φο­ρι­κά με τον τύ­πο των α­τυ­χη­μά­των, πε­ρισ­σό­τε­ρα α­πό τα μι­σά ο­δι­κά α­τυ­χή­μα­τα ο­φεί­λον­ται σε πλα­γι­ο­με­τω­πι­κή σύγ­κρου­ση ο­χη­μά­των (31%) και ε­κτρο­πή ο­χή­μα­τος α­πό την ο­δό (24%) ε­νώ ι­δι­αί­τε­ρα α­νη­συ­χη­τι­κό εί­ναι το αυ­ξη­μέ­νο πο­σο­στό πα­ρά­συρ­σης πε­ζού (12%) γε­γο­νός που α­πο­δει­κνύ­ει την έλ­λει­ψη παι­δεί­ας α­πό τους δι­α­φο­ρε­τι­κούς χρή­στες της ο­δού (ο­δη­γούς – πε­ζούς).

Συγ­κε­κρι­μέ­να μέ­τρα και δρά­σεις α­παι­τούν­ται για τη βελ­τί­ω­ση της ει­κό­νας τό­σο βρα­χυ­πρό­θε­σμα ό­σο και μα­κρο­πρό­θε­σμα. Κα­ταρ­χήν, η α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ρη και πιο ά­με­ση δρά­ση για τη μεί­ω­ση των α­τυ­χη­μά­των εί­ναι η εν­τα­τι­κο­ποί­η­ση της α­στυ­νό­μευ­σης α­πό την Τρο­χαί­α με έμ­φα­ση στις πε­ρισ­σό­τε­ρο ε­πι­κίν­δυ­νες πα­ρα­βά­σεις συμ­πε­ρι­φο­ράς, ό­πως η τα­χύ­τη­τα, η χρή­ση ζώ­νης και κρά­νους και η ο­δή­γη­ση υ­πό την ε­πή­ρεια αλ­κο­όλ ή με χρή­ση κι­νη­τού τη­λε­φώ­νου. Ι­δι­αί­τε­ρα σε πε­ρι­ό­δους ό­πως η κα­λο­και­ρι­νή, που πα­ρα­τη­ρεί­ται υ­ψη­λός φόρ­τος ο­χη­μά­των εί­ναι ε­πι­βε­βλη­μέ­νο να υ­πάρ­χει αυ­στη­ρό­τε­ρη ε­πι­τή­ρη­ση.

Ε­πι­πρό­σθε­τα, έ­νας εκ νέ­ου σχε­δια­σμός ο­δι­κής υ­πο­δο­μής και κυ­κλο­φο­ρί­ας εί­ναι α­πα­ραί­τη­τος α­πό τη με­ριά της δη­μο­τι­κής και πε­ρι­φε­ρεια­κής αρ­χής α­πο­τε­λού­με­νος α­πό μια σει­ρά πα­ρεμ­βά­σε­ων προ­σω­ρι­νών και μό­νι­μων, βρα­χυ­πρό­θε­σμων και μα­κρο­πρό­θε­σμων. Οι πα­ρεμ­βά­σεις αυ­τές αρ­χι­κά πρέ­πει να ε­πι­κεν­τρω­θούν στις θέ­σεις που συμ­βαί­νουν τα πε­ρισ­σό­τε­ρα α­τυ­χή­μα­τα και μπο­ρεί να πε­ρι­λαμ­βά­νουν νέ­α σή­μαν­ση, βελ­τί­ω­ση του φω­τι­σμού, το­πο­θέ­τη­ση δι­α­χω­ρι­στι­κής νη­σί­δας, νέ­ες δι­α­βά­σεις κ.α. Σε ε­πό­με­νο στά­διο πρέ­πει να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν πε­ραι­τέ­ρω πα­ρεμ­βά­σεις για να προ­στα­τευ­θούν οι ευ­ά­λω­τοι χρή­στες της ο­δού, πε­ζοί και  δι­κυ­κλι­στές τό­σο α­πό τα δι­κά τους λά­θη ό­σο και α­πό των ο­δη­γών. Ει­δι­κά στην Κα­λα­μά­τα που υ­πάρ­χει έ­να α­να­πτυσ­σό­με­νο δί­κτυ­ο πο­δη­λα­το­δρό­μου αλ­λά και με­γά­λα πο­σο­στά μο­το­σι­κλε­τι­στών εί­ναι α­κό­μα πιο ση­μαν­τι­κό να προ­στα­τευ­θούν α­πό τους χι­λιά­δες ε­πι­σκέ­πτες ο­δη­γούς οι ο­ποί­οι δεν εί­ναι ε­ξοι­κει­ω­μέ­νοι με το ο­δι­κό δί­κτυ­ο και τις ι­δι­αι­τε­ρό­τη­τες του.

Τέ­λος εί­ναι ε­πι­τα­κτι­κή α­νάγ­κη πλέ­ον να καλ­λι­ερ­γη­θεί Παι­δεί­α Ο­δι­κής Α­σφά­λειας και κυ­κλο­φο­ρια­κής α­γω­γής στους ο­δη­γούς, στους πε­ζούς και τους πο­δη­λά­τες Η Παι­δεί­α Ο­δι­κής Α­σφά­λειας α­πο­σκο­πεί στη θε­τι­κή στά­ση του ο­δη­γού για την ο­δι­κή α­σφά­λεια, με α­πόρ­ρι­ψη των ε­πι­κίν­δυ­νων συμ­πε­ρι­φο­ρών στην ο­δή­γη­ση, με την ε­φαρ­μο­γή ε­νός α­πο­τε­λε­σμα­τι­κού συ­στή­μα­τος μέ­τρων ο­δι­κής α­σφά­λειας και με την α­πο­δο­χή τους α­πό την κοι­νω­νί­α. Μέ­σα α­πό δι­α­φη­μι­στι­κές καμ­πά­νι­ες (σε πολ­λές χώ­ρες παγ­κο­σμί­ως εί­ναι πο­λύ σκλη­ρές οι δι­α­φη­μι­στι­κές καμ­πά­νι­ες για να πε­ρά­σουν ά­με­σα τη ση­μα­σί­α και το μή­νυ­μα της α­σφα­λούς ο­δή­γη­σης) και η­με­ρί­δες ε­νη­μέ­ρω­σης, η Τρο­χαί­α σε συ­νερ­γα­σί­α με τους αρ­μό­διους φο­ρείς (Δή­μοι, Πε­ρι­φέ­ρεια, Σχο­λεί­α) ο­φεί­λει να δη­μι­ουρ­γή­σει έ­να νέ­ο προ­φίλ ο­δη­γών και πε­ζών.

Στό­χος της Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Ε­πι­τρο­πής, που υι­ο­θε­τή­θη­κε και α­πό τη χώ­ρα μας, εί­ναι ο α­ριθ­μός των νε­κρών στα ο­δι­κά α­τυ­χή­μα­τα το έ­τος 2020 να εί­ναι μει­ω­μέ­νος κα­τά 50% σε σχέ­ση με το έ­τος 2010. Οι ε­πι­δό­σεις της Μεσ­ση­νί­ας α­πο­κλί­νουν πο­λύ α­πό αυ­τό το στό­χο και εί­ναι ώ­ρα να αν­τι­λη­φθούν οι αρ­μό­διοι το μέ­γε­θος του προ­βλή­μα­τος, να θέ­σουν στό­χους και να λά­βουν ά­με­σα μέ­τρα ο­δη­γών­τας στην ά­με­ση και δια­ρκή μεί­ω­ση του α­ριθ­μού των α­τυ­χη­μά­των και των πα­θόν­των τα επόμενα χρόνια.

*Πολιτικός Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος-Υπ. Διδάκτωρ ΕΜΠ