Απαραίτητο το νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων ελαιουργείων και μέτρησης της εκπομπής ρύπων πυρηνελαιουργείων.

Διάχυτος ήταν ο προβληματισμός και η αμηχανία για τα προβλήματα επηρεασμού του εισπνεόμενου αέρα, και τους εδάφους από την διαδικασία της επεξεργασίας και παραγωγής ελαιολάδου, στη διάρκεια της Ημερίδας που διοργάνωσε το ECOCITY, το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου στην Καλαμάτα.

Τα υγρά απόβλητα των ελαιοτριβείων αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα ρύπανσης και για το λόγο αυτό η διαχείρισή τους έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επιστημόνων, των τοπικών και κρατικών αρχών αλλά και των τοπικών κοινωνιών. Η ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων σε φυσικούς αποδέκτες προκαλεί υποβάθμιση των φυσικών συστημάτων και επιβάρυνσή τους,

Η εκδήλωση είχε αξιόλογη συμμετοχή εκπροσώπους τοπικών φορέων και πολιτών, που βοήθησαν στη διοργάνωση του διαλόγου για το θέμα, ενώ οι εισηγήσεις εκτός από τον πλούσιο ενημερωτικό χαρακτήρα, πρόσφεραν την ευκαιρία εμβάθυνσης στο θέμα και στα προβλήματα που προκαλούνται στην περιοχή.

Η ημερίδα ξεκίνησε με την υποδοχή των συμμετεχόντων από τον πρόεδρο του ECOCITY Θάνο Ζαφειρόπουλο, τον αντιπρόεδρο του ECOCITY Γιάννη Κουμαντάκη ομ. καθηγητή ΕΜΠ και τον Δημοσθένη Ασημακόπουλο Μέλος του ΔΣ του ECOCITY ομ. καθηγητή ΕΚΠΑ

Χαιρετισμό έκαναν ο Γιάννης Τσιρώνης, Αν. Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η Ελένη Αλιφέρη Αντιπεριφερειάρχης Μεσσηνίας και ο Γιάννης Αδαμόπουλος Αντιδήμαρχος Καλαμάτας.

Οι εισηγήσεις στη διάρκεια της ημερίδας έγιναν από τους Γιώργο Θεοφιλόπουλο, Χημικό Μηχανικό, Μέλος ΤΕΕ Μεσσηνίας, Θωμά Μάγγο, Κύριο ερευνητή ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», Ελένη Αλιφέρη, Αντιπεριφερειάρχη Μεσσηνίας η οποία αντικατέστησε τον ασθενή Περιφερειάρχη, Ηλία Σακελλαριάδη, Ιατρό, Διευθυντή Κέντρου Υγείας Μελιγαλά και Γιώργο Κωνσταντινόπουλο Δικηγόρο στον Άρειο Πάγο και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής ECOCITY  

Η Ημερίδα έκλεισε με την ανακοίνωση των συμπερασμάτων που πήγασαν από τις εισηγήσεις και είναι :

• Τα υγρά απόβλητα των ελαιοτριβείων αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα ρύπανσης και για το λόγο αυτό η διαχείρισή τους έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επιστημόνων, των τοπικών και κρατικών αρχών αλλά και των τοπικών κοινωνιών. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά των αποβλήτων των ελαιοτριβείων είναι το ιδιαίτερα υψηλό οργανικό φορτίο τους το οποίο δεν βιοαποδομείται εύκολα και η υψηλή περιεκτικότητά τους σε πολυφαινολικές ενώσεις οι οποίες προκαλούν την εμφάνιση βιοτοξικών και φυτοτοξικών φαινομένων.
• Η ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων σε φυσικούς αποδέκτες προκαλεί υποβάθμιση των φυσικών συστημάτων και επιβάρυνσή τους, Τα απόβλητα χαρακτηρίζονται από έντονα ιώδες-σκούρο καφέ έως μαύρο χρώμα, πολύ έντονη μυρωδιά ελαιολάδου, πολύ μεγάλο οργανικό φορτίο, τιμές pH μεταξύ 3 και 6, υψηλή ηλεκτρική αγωγιμότητα, μεγάλη συγκέντρωση πολυφαινολικών ενώσεων (από 0,5 έως 24g/l), μεγάλη περιεκτικότητα σε στερεή ουσία
• H διαχείριση των παραπροϊόντων, υπολειμμάτων και αποβλήτων της ελαιουργικής και πυρηνελαιουργικής δράσης, είναι από τα πλέον δύσκολα προβλήματα της χώρας μας αλλά και της νότιας Ευρώπης, που συνδέεται άμεσα με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
• Η λειτουργία των ελαιουργικών μονάδων πρέπει να πληροί τους κανόνες ορθής λειτουργίας και εκπομπής αερίων, καθώς και να ελέγχεται συστηματικά από μετρήσεις. Σε αρκετές περιπτώσεις πυρηνελαιουργείων δεν υπάρχουν συχνές μετρήσεις ή αν υπάρχουν περιορίζονται σε ελάχιστες περιβαλλοντικές παραμέτρους.
• Τα περιβαλλοντικά προβλήματα της ελαιοπαραγωγής αποτελούν σημαντικό ζήτημα και προκαλούν αξιοσημείωτες οχλήσεις στους κατοίκους, με αποτέλεσμα να επιζητούνται λύσεις κοινωνικά αποδεκτές, περιβαλλοντικά φιλικές και οικονομικά βιώσιμες.
• Στα πιεστικά και τριών φάσεων ελαιουργεία μία καλή λύση είναι τα υγρά απόβλητα να χρησιμοποιούνται για άρδευση και ο ελαιοπυρήνας χαμηλής υγρασίας σε πυρηνελαιουργεία για ξήρανση και εκχύλιση.
• Στα ελαιουργεία δύο φάσεων καλή λύση είναι ο έλαιοπυρήνας υψηλής υγρασίας να οδηγείται σε πυρηνελαιουργεία για ξήρανση και εκχύλιση, τα οποία με τη σειρά τους θα πρέπει να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να μειωθεί η αέρια ρύπανση .
• Απαραίτητη κρίνεται η εκμετάλλευση των πολύτιμων συστατικών των υγρών αποβλήτων των ελαιοτριβείων, όπου οι φαινόλες χαρακτηρίζονται από υψηλή αντιοξειδωτική δράση και είναι εξαιρετικά ωφέλιμες για την ανθρώπινη υγεία. Η ανάκτηση των φαινολών από τα υγρά ελαιουργικά απόβλητα είναι επιστημονικό αντικείμενο με ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον.
• Για την αντιμετώπιση της ρύπανσης στον κύκλο της ελαιοπαραγωγής προτείνεται :
  • Νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση υγρών αποβλήτων από ελαιουργεία και μέτρησης εκπομπής ρύπων στις καμινάδες των πυρηνελαιουργείων.
  • Θεσμοθέτηση και εφαρμογή ορίων για αέριους ρύπους, εκτός των σωματιδίων, με έμφαση τις πτητικές οργανικές ενώσεις.
  • Εγκατάσταση μόνιμων συστημάτων καταγραφής αερίων εκπομπών στα απαγωγικά συστήματά των πυρηνελαιουργείων με αυτόματη καταγραφή παραμέτρων με on-line πληροφόρηση των αποτελεσμάτων σε υπηρεσίες της Περιφέρειας και του οικείου Δήμου, που θα είναι διαθέσιμα στους πολίτες.
  • Βελτίωση συνθηκών λειτουργίας των εστιών καύσης με τακτική συντήρηση και παρακολούθηση της καλής λειτουργίας τους από διαπιστευμένους φορείς.
  • Μη χρησιμοποίηση ελαιοπυρήνα που έχει αποθηκευτεί πάνω από 5 ημέρες στο εργοστάσιο ή πυρήνα επί του οποίου παρατηρείται έναρξη εμφανών ζυμώσεων.
  • Καθορισμός υγρασίας του προσκομιζόμενου ελαιοπυρήνα και μέτρηση της για την αποδοχή ή μη στο πυρηνελαιουργείο για επεξεργασία.
  • Έλεγχος της θερμοκρασίας στα ξηραντήρια με απομακρυσμένο σύστημα καταγραφής (online monitoring system) από τις αρμόδιες αρχές.
  • Συστήματα μείωσης των οσμών με διαθέσιμες τεχνικές, όπως βιόφιλτρα, συμπυκνωτές, χημική εξουδετέρωση οσμών κ.α
  • Θεσμοθέτηση της διάρκειας λειτουργίας όλων των πυρηνελαιουργείων σύμφωνα με τη συνολική ετήσια μέγιστη παραγωγή και τη συνολική δυναμικότητα τους.
  • Εναλλακτικές μορφές διαχείρισης του ελαιοπυρήνα όπως η ξήρανση του με αέρια από μονάδα αεριοποίησης (biomass gasification)
  • Δυνατότητα διάθεσης μέρους του διφασικού ελαιοπυρήνα και σε άλλες μονάδες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων, όπως είναι οι μονάδες παραγωγής βιοαερίου

Το ECOCITY κρίνει απαραίτητη τη διενέργεια επιδημιολογικών μελετών από την Περιφέρεια, για τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία των κατοίκων στους γειτνιάζοντες οικισμούς, από τις αέριες εκπομπές (συμπεριλαμβανομένων των υδρατμών).

Οι ελαιουργικές και πυρηνελαιουργικές μονάδες είναι υποχρεωμένες να τηρούν τις υποχρεώσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και να λαμβάνουν μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας. Στη περίπτωση αδράνειας λήψης μέριμνας με αποτέλεσμα τη ρύπανση του αέρα και του εδάφους της περιοχής, οι πολίτες πρέπει να οργανωθούν και να αξιοποιούν το δικαίωμα της καταγγελίας και οι αρχές να εξετάζουν άμεσα τις επιπτώσεις και τη λήψη μέτρων.

Τέλος το ECOCITY, πιστεύοντας ότι οι λύσεις πηγάζουν από τον σωστό διάλογο, κατέθεσε πρόταση συνάντησης και ανταλλαγής θέσεων μεταξύ εκπροσώπων των Πυρηνελαιουργείων και Ελαιουργείων, εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Επιστημόνων για τα επόμενα βήματα και τις ενέργειες που πρέπει να αναπτυχθούν.

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με κοινή διαπίστωση την ανάγκη συνέχισης του Κύκλου Διαλόγου που άνοιξε το ECOCITY και σε άλλες περιοχές της χώρας