Την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την προστασία των εργαζομένων από την έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες σχολίασε ο Κώστας Χρυσόγονος. Με ομιλία του κατά τη διάρκεια των εργασιών της Επιτροπής Νομικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Ευρωβουλευτής παρουσίασε την άποψή του τονίζοντας πως τα κρούσματα καρκίνου που σχετίζονται με τον χώρο εργασίας αποτελούν τη μεγαλύτερη ατομική απειλή βάσει στοιχείων που καταγράφονται στον ανεπτυγμένο κόσμο. Παράλληλα αναφέρθηκε στις πολλαπλές συνέπειες που έχει η ασθένεια τόσο για τους εργαζομένους, όσο και για τις οικογένειές τους αλλά και για τους εργοδότες, υπογραμμίζοντας τις απώλειες σε συναισθηματικό αλλά και οικονομικό επίπεδο. Παράλληλα επεσήμανε πως – μεταξύ άλλων – στόχος της πρότασης είναι η βελτίωση της προστασίας υγείας των εργαζομένων, ενώ αναφέρθηκε στην επιδίωξη να υπάρξουν περιορισμοί για συγκεκριμένες χημικές ουσίες που για τρίτους οργανισμούς και κράτη θεωρούνται καρκινογόνες, κάτι που θα εξασφαλίσει την επιβίωση χιλιάδων πολιτών στο μέλλον. Κατέληξε λέγοντας πως οι περιστάσεις απαιτούν ουσιαστικά τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος πρόληψης ενάντια στον καρκίνο, ενώ υπογράμμισε πως η διεθνής συνεργασία θα μπορούσε να συμβάλλει σημαντικά στην προώθηση ενός φιλόδοξου προγράμματος για την εκμηδένιση των κρουσμάτων καρκίνου που σχετίζονται με την εργασία.
Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας:
Ο καρκίνος στον χώρο εργασίας είναι η μεγαλύτερη ατομική απειλή, όταν κοιτάζοντας τον αριθμό των θανάτων στον αναπτυγμένο κόσμο παρατηρούμε πως σοβαρές μα ιάσιμες ασθένειες γίνονται γρήγορα ο πιο επικίνδυνος δολοφόνος στον τόπο εργασίας στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Ειδικά στην ΕΕ, υπολογίζεται ότι πάνω από 100.000 θάνατοι κάθε χρόνο είναι αποτέλεσμα καρκίνου των επαγγελματιών. Πρόσφατα συνολικά στοιχεία δείχνουν ότι πάνω από 600.000 κρούσματα θανατηφόρου καρκίνου σχετίζονται με την εργασία κάθε χρόνο. Είναι γεγονός ότι ο καρκίνος είναι η κύρια αιτία των θανάτων που σχετίζονται με την εργασία στην ΕΕ και αντιπροσωπεύουν το 53% των ετήσιων επαγγελματικών θανάτων. Περίπου 20 εκατομμύρια εργαζόμενοι της ΕΕ εκτίθενται σε καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, ο καρκίνος έχει αντίκτυπο όχι μόνο σε μια σημαντική απώλεια όσον αφορά την ποιότητα της ζωής, αλλά και στο άμεσο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης και έμμεση απώλεια των σημερινών και των μελλοντικών κερδών. Οι επιπτώσεις της ασθένειας στο σύνολο της οικονομίας είναι έντονες, με τη μείωση της προσφοράς εργασίας και της παραγωγικότητας, αλλά και την αύξηση της επιβάρυνσης των δημόσιων οικονομικών μέσω δημοσίων δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη που μπορούσαν να αποφευχθούν. Τέλος, ο καρκίνος κατά την εργασία συνεπάγεται κόστος αντικατάστασης του προσωπικού των επιχειρήσεων, την απώλεια παραγωγικότητας και την ανάγκη να πληρωθούν υψηλότεροι μισθοί για να αντισταθμιστεί ο κίνδυνος.
Η παρούσα πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της τροποποιητικής οδηγίας 2004/37 / ΕΚ σχετικά με την προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία, η οποία υποστηρίζεται από μια αξιολόγηση των επιπτώσεων, επιδιώκει να διασφαλίσει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας των εργαζομένων και της ασφάλειας στην ΕΕ, μέσω της εισαγωγής στο επίπεδο των καλύτερων προτύπων της ΕΕ.
Συγκεκριμένα, οι βασικοί στόχοι της πρότασης είναι:
α) η βελτίωση της προστασίας της υγείας των εργαζομένων με τη μείωση της επαγγελματικής έκθεσης σε χημικούς παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο ή μεταλλάξεις.
β) να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη σαφήνεια και να δημιουργήσουμε καλύτερους όρους ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς.
γ) να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα του πλαισίου της ΕΕ για την προστασία των εργαζομένων, βάσει των διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων.Οι στόχοι αυτοί είναι συνεπείς με το θεμελιώδες δικαίωμα στη ζωή, σε δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας οι οποίες σέβονται την υγεία, την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια των εργαζομένων, όπως ορίζεται στα άρθρα 2 και 31, αντίστοιχα, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η παρούσα πρόταση επιδιώκει να φέρει στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας ορισμένες χημικές ουσίες που αναγνωρίζονται ως καρκινογόνα στοιχεία για τον άνθρωπο σε χώρες εκτός της ΕΕ ή από διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον Καρκίνο, αλλά δεν έχουν ακόμη ταξινομηθεί σύμφωνα με το σημερινό σύστημα της ΕΕ. Συγκεκριμένα, προτείνει να αναθεωρήσουμε ή να εισαγάγουμε σε επίπεδο ΕΕ οριακές τιμές επαγγελματικής έκθεσης για 13 χημικές ουσίες – συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων της σκόνης ξύλου, του μονομερούς βινυλοχλωρίδιου εισπνεόμενης σκόνης κρυσταλλικού πυριτίου, της υδραζίνης, των πυρίμαχων κεραμικών ινών κ.α. – με βάση τα πιο πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία, εναρμονίζοντας έτσι πολύ διαφορετικές εθνικές οριακές τιμές, όπου υπάρχουν.
Αυτό εκτιμάται ότι θα εξοικονομήσει περίπου 100.000 ζωές ως το 2069 και ένα συνολικό όφελος ποσοτικά τουλάχιστον μεταξύ 34 και 89 δις ευρώ. Ως εκ τούτου, υποστηρίζω σθεναρά την προαναφερθείσα πρόταση, αν και με ορισμένες τροποποιήσεις, οι οποίες αποσκοπούν κυρίως στην ανάγκη για μια προληπτική προσέγγιση όσον αφορά την εφαρμογή της παρούσας πρότασης. Οι οριακές τιμές αυτών των χημικών παραγόντων θα πρέπει κατά συνέπεια να αναθεωρούνται τακτικά υπό το φως των πιο πρόσφατων επιστημονικών και τεχνικών πληροφοριών και δεδομένων, καθώς και υπό το φως των πρόσφατων βελτιώσεων στις τεχνικές μέτρησης, τα μέτρα διαχείρισης του κινδύνου και άλλους σχετικούς παράγοντες.
Η αρχή της προφύλαξης μπορεί να οριστεί πως προορίζεται να εφαρμοστεί προκειμένου να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας, της ασφάλειας των καταναλωτών και του περιβάλλοντος σε όλους τους τομείς της δραστηριότητας της Ένωσης, ως γενική αρχή του δικαίου της ΕΕ. Εάν θα εφαρμόσει την αρχή της προφύλαξης ή όχι, είναι μια απόφαση που λαμβάνεται εάν οι επιστημονικές πληροφορίες είναι ανεπαρκείς, ασαφείς ή αβέβαιες και όπου υπάρχουν ενδείξεις ότι οι πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον, σε ανθρώπους, σε ζώα ή σε φυτά μπορεί να είναι δυνητικά επικίνδυνη και δεν συνάδει με το επιλεγέν επίπεδο προστασίας. Η αρχή αυτή είναι επομένως ιδιαίτερα σημαντική όταν υπάρχουν αβεβαιότητες ως προς τον αντίκτυπο που έχουν μίγματα ιδιαίτερα τοξικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων.
Οι ανωτέρω περιστάσεις απαιτούν ουσιαστικά τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος πρόληψης ενάντια στον καρκίνο ή άλλων συναφών προβλημάτων υγείας, που λαμβάνει υπόψη πολλούς παράγοντες και τις πιο πρόσφατες βελτιώσεις στις τεχνικές μέτρησης, τα μέτρα διαχείρισης του κινδύνου και άλλους σχετικούς παράγοντες. Πρέπει να επισημανθεί ότι απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες προκειμένου να προστατευθούν αποτελεσματικά οι εργαζόμενοι από τους κινδύνους που συνδέονται με καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία, καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν διάφορες ουσίες που δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο της πρότασης, οι οποίοι μπορούν δυνητικά να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων. Όλες οι ουσίες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο των καρκίνων που σχετίζονται με επαγγελματική δραστηριότητα, πρέπει να καλύπτονται από τη νομοθεσία της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστούν τα θεμελιώδη δικαιώματα στη ζωή, την υγεία και την εργασία για όλους τους εμπλεκόμενους πολίτες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη, αλλά και η διεθνής κοινότητα πρέπει να προσπαθήσει σκληρά για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η διεθνής συνεργασία θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην προώθηση ενός φιλόδοξου προγράμματος για την εκμηδένιση των κρουσμάτων καρκίνου που σχετίζονται με την εργασία. Η συνεργασία μεταξύ του ΠΟΥ, της ΔΟΕ και άλλων ιδρυμάτων είναι, επομένως, ζωτικής σημασίας. Ένα αποτελεσματικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα που υποστηρίζεται από μια καλά οργανωμένη εκστρατεία ευαισθητοποίησης θα μπορούσε να ξεκινήσει από την εξάλειψη αυτών των κρουσμάτων. Τέλος, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην έναρξη υποκατάστασης καρκινογόνων, μεταλλαξιογόνων και τοξικών ουσιών, όπου αυτό είναι εφικτό.
