Είναι πλέον ευρέως γνωστό ότι το σωματικό βάρος έχει καθοριστική σημασία στην ανάπτυξη και διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη. Το υγιές βάρος, ωστόσο, διακυβεύεται κατά την περίοδο των γιορτών, κατά την οποία οι διατροφικές ατασθαλίες έχουν την… τιμητική τους.

Μελέτες έχουν δείξει ότι κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και μετά από αυτήν παρουσιάζεται αύξηση  του σωματικού βάρους, ενώ άλλες καταδεικνύουν αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης, των λιπιδίων, της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και της χοληστερόλης.

Η γιορτινές μέρες, με τα άφθονα γλυκά και γιορτινά εδέσματα, αφήνουν κιλά στο πέρασμα τους, γεγονός που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή καθώς η παχυσαρκία κυρίως και όχι το είδος της διατροφής θεωρείται  από τις περισσότερες μελέτες, ως ο πιο σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας για την εμφάνιση του προδιαβήτη- διαβήτη.

«Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στα παιδιά, δεδομένου ότι η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία έχει συνδεθεί με την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του προδιαβήτη και / ή του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Πρωτοβουλίας Επιτήρησης της Παιδικής Παχυσαρκίας (COSI) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το 42% των αγοριών και το 38% των κοριτσιών στην Ελλάδα είναι υπέρβαρα, ενώ παχύσαρκα είναι το 20% των αγοριών και το 14% των κοριτσιών.

Εντούτοις, η παχυσαρκία σε όλες τις ηλικίες συνδέεται τόσο με την κακή ρύθμιση όσο και με την αύξηση των δραματικών επιπλοκών στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αλλά και στον τύπου 1», τονίζει ο κος Αντώνιος Λέπουρας, παθολόγος-διαβητολόγος, διευθυντής Παθολογικής-Διαβητολογικής Κλινικής Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan General.

Τι σημαίνει προδιαβήτης

Προδιαβήτης είναι η κατάσταση στην οποία οι τιμές σακχάρου στο αίμα είναι υψηλότερες από το φυσιολογικό, αλλά όχι σε τιμές που να απαιτούν θεραπεία (Πρωινό σάκχαρο νηστικοί από 100-125mg/dl και 2 ώρες μετά από καμπύλη σακχάρου από 140-199mg/dl).

Ο προδιαβήτης δημιουργεί αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη στο μέλλον (4,5 ως 12/πλάσιο κίνδυνο ανά έτος). Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι ήδη στον προδιαβήτη η πιο σοβαρή επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη, ο κίνδυνος καρδιαγγειακών επεισοδίων, είναι παρών (2-4/πλάσιος κίνδυνος).

«Αυτές οι πληροφορίες υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για αποτελεσματικές προληπτικές στρατηγικές που μπορούν να εφαρμοστούν ιδίως στους νέους για να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους. Στρατηγικές που δυστυχώς… κατατροπώνονται στις γιορτές και τις περιόδους των διακοπών, υπογραμμίζει ο ειδικός.

Το είδος της διατροφής… μετράει;

Μία πρόσφατη μελέτη του 2018 από τον Καναδά*, στόχευσε στην εκτίμηση της επίδρασης διάφορων ομάδων τροφίμων και μακροθρεπτικών συστατικών στην ευαισθησία και την έκκριση ινσουλίνης, σε διάρκεια των 2 ετών.  Αυξημένη ευαισθησία του σώματος στην ινσουλίνη συνεπάγεται μειωμένο κίνδυνο για διαβήτη. Η μελέτη είναι η πρώτη προοπτική μελέτη με μακρά διάρκεια που ερεύνησε την επίπτωση της ποιότητας της διατροφής στην πρόληψη αλλά και στην  καλύτερη ρύθμιση του ΣΔ στους νέους.

Όπως εξηγεί ο κος Λέπουρας, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι η κατανάλωση  λίπους μπορεί να επηρεάσει μεταβλητά την ευαισθησία στην ινσουλίνη αργότερα στη ζωή και μάλιστα ανάλογα με τον τύπο του περιεχόμενου λίπους. Άλλες  ενδείξεις υποδεικνύουν την ευεργετική επίδραση της υψηλής πρόσληψης φυτικών ινών στην ευαισθησία στην ινσουλίνη. Ωστόσο, οι περισσότερες μελέτες σχετικά με την επίδραση της διατροφής στην ευαισθησία στην ινσουλίνη ή τη γλυκαιμική απόκριση είναι σχετικά μικρής διάρκειας και ακόμη λιγότερες είναι προοπτικές.

Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης επιβεβαίωσαν ότι η αυξημένη πρόσληψη φρούτων, λαχανικών και φυτικών ινών συσχετίζεται με βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, άρα των τιμών του σακχάρου στο αίμα σε παιδιά με οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας. Η μελέτη αυτή έδειξε επίσης ότι, αντίθετα, οι αυξημένες ποσότητες κορεσμένων λιπαρών οξέων συσχετίζονται με αύξηση στην αντίσταση  στην ινσουλίνη (μείωση της ευαισθησίας). Συνολικά, η μελέτη αυτή υπογραμμίζει τη σημασία των ισορροπημένων πλούσιων σε φυτικές ίνες γευμάτων και του ελέγχου της ποσότητας όσον αφορά την πρόληψη όσων βρίσκονται σε κίνδυνο για προδιαβήτη-διαβήτη αλλά και  την καλύτερη ρύθμιση όσων ήδη έχουν.

«Η υιοθέτηση μιας  διατροφής στις γιορτές με έμφαση, εκτός από τα γλυκά…,  στα λαχανικά με άφθονη πρόσληψη φυτικών ινών καθώς και στα χαμηλά  λιπαρά μαζί με την μείωση των κορεσμένων λιπαρών οξέων, είναι μια λογική συμπεριφορά για τις ημέρες που η συνηθέστερη διασκέδαση είναι η γαστριμαργία. Αυτή η συμπεριφορά θα βοηθήσει τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη να μείνουν με χαμηλές τιμές σακχάρου και να έχουν καλύτερη ρύθμιση.

Για τους μη πάσχοντες, η προσπάθεια να μην “βάλουν” κιλά στις γιορτές απαιτεί θέληση και εγκράτεια. Η ανταμοιβή είναι πως η προσπάθεια αυτή θα βοηθήσει στην πρόληψη του διαβήτη και την αναστροφή του προδιαβήτη, ενώ θα μειώσει τις πιθανότητες αστοχίας της θεραπευτικής αγωγής ή την αύξηση της σε άτομα που ήδη πάσχουν», επισημαίνει ο κος Λέπουρας.

*Van Hulst, Andraea, et al., “Lowering Saturated Fat and Increasing Vegetable and Fruit Intake May Increase Insulin Sensitivity 2 Years Later in Children with a Family History of Obesity.” The Journal of Nutrition, vol. 148, 2018, pp. 1838-1844. Doi: 10.1093/jn/nxy189.