Χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδότηση απειλούνται να μείνουν έργα διαχείρισης σκουπιδιών ανά την Ελλάδα με προϋπολογισμό που ξεπερνά συνολικά το 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Η απειλή διατυπώνεται πλέον και εγγράφως σε υπηρεσιακά κείμενα, αν και η κυβέρνηση διατύπωνε έως πρόσφατα την άποψη ότι θα εξασφαλισθούν ευρωπαϊκά χρήματα. Το έγγραφο που παραθέτουμε προέρχεται από την Περιφέρεια Πελοποννήσου και αφορά ένα από τα πιο περιπετειώδη έργα διαχείρισης απορριμμάτων, το γνωστό και ως «ΣΔΙΤ Πελοποννήσου» που περίμενε 62,5 εκατομμύρια ευρώ από πόρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ο διαγωνισμός για το συγκεκριμένο έργο ξεκίνησε το 2011 και κατέληξε σε υπογραφή με τον Ιδιωτικό Φορέα Σύμπραξης (ανάδοχος η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ) το έτος 2018. Οπως αποκάλυψε ήδη από τις 9/7/2020 η «Εφ.Συν.» («Εγγραφο-βόμβα για τη διαχείριση απορριμμάτων από Βρυξέλλες»), η Κομισιόν απέρριψε το αίτημα χρηματοδότησης κρίνοντάς το μη συμβατό με κοινοτικές οδηγίες, εντοπίζοντας υπερκοστολογήσεις και θέτοντας ενστάσεις για χωροθέτηση μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων σε περιοχή Natura στη Λακωνία. Ομως, στις 30/1/2021, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προχώρησε στην υπογραφή των συμβάσεων που θέτουν το έργο σε ισχύ, παρέχοντας στον ανάδοχο δικαιώματα διεκδίκησης αποζημιώσεων.

Όπως έγραψε τότε η «Εφ.Συν.», ο αρμόδιος Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Μαν. Γραφάκος δήλωνε αισιόδοξος «για την τελική έκβαση της υπόθεσης», διότι μέσα από τις διαπραγματεύσεις η Κομισιόν θα πεισθεί να προχωρήσει στη χρηματοδότηση. Έπειτα από τρεισήμισι μήνες, αποδεικνύεται ότι ελάχιστα έχουν αλλάξει…

Όπως αναφέρεται στο έγγραφο που αποκαλύπτουμε, ο φάκελος για τη χρηματοδότηση του έργου αποσύρθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και μόλις τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη διαγωνισμός από την Περιφέρεια για την πρόσληψη εξειδικευμένου Συμβούλου που θα αναλάβει την αναμόρφωση του φακέλου «λόγω του πολύ εξειδικευμένου, πολύπλευρου και απαιτητικού αντικειμένου». Κάπου εκεί, πέφτει και η βόμβα:

«Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, σύμφωνα με την πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής επενδύσεις που αφορούν (α) σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων και (β) επενδύσεις που αφορούν σε εγκαταστάσεις για την επεξεργασία υπολειμματικών αποβλήτων. Επομένως, τέτοιου είδους έργα πιθανότατα δεν θα είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027», αναφέρουν καθαρά οι αρμόδιοι. Για τον λόγο αυτό, όπως τονίζουν, «δεδομένης και της απόλυτης αναγκαιότητας του έργου, σε περίπτωση μη συγχρηματοδότησής του από κονδύλια της Ε.Ε. θα πρέπει να αναζητηθούν κονδύλια από άλλες πηγές χρηματοδότησης (π.χ. Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), δανεισμός κ.λπ.)».

Η διατύπωση μέσα σε επίσημο έγγραφο έρχεται να επιβεβαιώσει τους φόβους που αιωρούνταν εδώ και καιρό για προβλήματα στην υλοποίηση έργων απορριμμάτων ανά την Ελλάδα. Η χώρα μας βρίσκεται σε τεράστια απόσταση από τους ευρωπαϊκούς στόχους για την αύξηση ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης υλικών και τη μείωση των σκουπιδιών που θάβονται στο χώμα, προκαλώντας καταστροφική μόλυνση στις περιοχές διάθεσης.

Υπολογίζεται ότι σε πανελλαδικό επίπεδο προγραμματίζεται η υλοποίηση έργων με συνολικό προϋπολογισμό άνω του 1 δισ. ευρώ για σύγχρονη επεξεργασία των απορριμμάτων. Από το πολυθρύλητο Ταμείο Ανάκαμψης δεν ζητήθηκαν πόροι για τα στερεά απόβλητα, καθώς λαμβανόταν ως δεδομένο ότι θα είναι εφικτή η χρηματοδότησή τους από άλλα ευρωπαϊκά ταμεία, τουλάχιστον κατά 600 εκατομμύρια ευρώ. Εάν οι πόροι αυτοί δεν εξασφαλισθούν, πρέπει τα χρήματα αυτά να αναζητηθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ απειλείται η μετακύλιση του κόστους στους δήμους και στους δημότες που θα πρέπει να πληρώσουν αυξημένα δημοτικά τέλη για να κλείσουν την «τρύπα».

Υπενθυμίζεται ότι θέμα αύξησης του κόστους για τους δημότες έχει τεθεί και για το ΣΔΙΤ Πελοποννήσου. Στο έγγραφο με το οποίο η Κομισιόν απέρριπτε πέρσι το καλοκαίρι τη χρηματοδότηση περιλαμβάνονταν ιδιαίτερα σκληρές διατυπώσεις, καθώς ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι δεν επιτυγχάνεται ο στόχος για τη μείωση των απορριμμάτων που πηγαίνουν για ταφή, ενώ δεν δίνει έμφαση στην ανακύκλωση, καθώς οδηγεί τα απορρίμματα σύμμεικτα σε Μονάδες Επεξεργασίας που βρίσκονται σε Αρκαδία, Μεσσηνία και Λακωνία, ενώ σε Κορινθία και Αργολίδα θα υπάρχουν μόνο Σταθμοί Μεταφόρτωσης.

Τέλος, το έγγραφο που παρουσιάζουμε δίνει μία ακόμη παραλλαγή στο συνολικό κόστος του ΣΔΙΤ Πελοποννήσου που εξελίχθηκε σε… ανέκδοτο όταν έγιναν οι σχετικές ανακοινώσεις στα τέλη Ιανουαρίου. Τότε, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναφερόταν σε επένδυση 135 εκατομμυρίων ευρώ, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων την ανέβαζε στα 150 εκατομμύρια, ενώ η Περιφέρεια Πελοποννήσου και η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ κατέληγαν στα 152.000.000 ευρώ, εκ των οποίων τα 62,5 εκατομμύρια θα έρχονταν από την Ε.Ε. Τώρα στο έγγραφο αναφέρεται κόστος 148.537.000,00 ευρώ με τον ΦΠΑ.