Του Θόδωρου Σταυριανόπουλου*
Η ανάγκη αποτελεσματικότητας αλλά και συνοχής της κοινωνίας επιβάλλει συντονισμό και διοίκηση. Σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία ισχύει από παλιά ο νόμος της επικράτησης των ισχυρότερων. Έτσι κάποιοι (οι λίγοι) διοικούν και άλλοι (οι πολλοί) διοικούνται. Και για να έχει ευστάθεια αυτή η διάκριση θεσπίζονται νόμοι και παραχωρούνται στους διοικούμενους διάφορες εγγυήσεις, όπως η ασφάλεια, το επίπεδο διαβίωσης, η δικαιοσύνη, το κοινωνικό κράτος, τα εργασιακά δικαιώματα κλπ. Όμως, αυτός ο «ντε και καλά» διαχωρισμός, σε συνδυασμό με την ανθρώπινη ματαιοδοξία και απληστία, επισωρεύει με τον καιρό στρεβλώσεις και αδικίες. Οι πιο δυναμικές ομάδες αποκτούν προνόμια. Ο πλούτος συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια. Έτσι λοιπόν τα συμφέροντα της κάθε κοινωνικής τάξης γίνονται “ιδεολογία”, ως μέσο κοινής έκφρασης αλλά και καθοδήγησης των μελών της. Επικρατεί γενικά η άποψη ότι η κοινωνική θέση του καθενός μας προσδιορίζεται ιεραρχικά με βάση την οικονομική του ισχύ, το είδος του επαγγέλματος και τις πιστοποιημένες γνώσεις του. Εκτιμώ όμως ότι το πιο καθοριστικό στοιχείο κατάταξης στην κοινωνική ιεραρχία είναι η διάκριση ανάμεσα σε διοικούντες και διοικούμενους. Η καθεμιά από τις δύο ομάδες διεκδικεί για τον εαυτό της το μέγιστο δυνατό μερίδιο δικαιωμάτων αλλά και χρημάτων, ανεξάρτητα από το είδος και την πολιτική απόχρωση του πολιτεύματος (δημοκρατικό, δικτατορικό, δεξιό, αριστερό ή άλλο).
Στη Δύση τις τελευταίες δεκαετίες οι διοικούντες , Πολιτικοί, Κεφάλαιο και Media, συνεπικουρούμενοι από τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, προώθησαν μεθοδευμένα την παγκοσμιοποίηση ώστε να διακινούνται ελεύθερα τα κεφάλαια για να μεγιστοποιούνται τα κέρδη και να αποφεύγεται κατά το δυνατόν η φορολόγησή τους. Μετά από αυτά ο πλούτος συγκεντρώθηκε σε πολύ λιγότερα χέρια. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών και ιδιαίτερα να αυξηθεί το στρες μεταξύ των εργαζομένων ώστε να μην έχουν χρόνο και δυνάμεις για διεκδικήσεις. Αυτό το φαινόμενο στις μέρες μας είναι ορατό και στη χώρα μας.
Οι στάσεις και οι συμπεριφορές των κομμάτων αλλά και άλλων πολιτικών μηχανισμών που αναπτύσσονται αυτή την τόσο κρίσιμη περίοδο στη χώρα μας είναι αυτές που θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό τις αυριανές εξελίξεις. Αυτό όμως πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά από τον ψηφοφόρο ενόψει πιθανών εκλογικών αναμετρήσεων. Επομένως είναι καταλυτικής σημασίας η καλλιέργεια μιας «δημιουργικής κουλτούρας», η οποία θα αφορμάται από τη σημερινή γκρίζα εικόνα της κρίσης και θα σχεδιάζει το μέλλον με αποφασιστικότητα και με θέληση για μια προοπτική υπέρβασης της κρίσης. Αυτή η «δημιουργική κουλτούρα» θα πρέπει να φτιαχτεί με φρέσκα υλικά και όχι με υλικά που έχουν ξαναχρησιμοποιηθεί και που σήμερα ξεχνούν ή προσπερνούν το παρελθόν τους και ξανά ονειρεύονται κάνοντας διαπιστώσεις για το μέλλον, ξεχνώντας ότι δικαίωμα στο όνειρο στο σχεδιασμό και στο να πάρουν την τύχη στα χέρια τους έχουν και κάποιες «μεσαίες γενιές» που δυστυχώς τις αδρανοποίησαν γιατί έτσι βόλευε πριν κάποια χρόνια το σύστημα.
Όμως η ελπίδα δεν πέφτει από τον ουρανό. Καλλιεργείται από μια αγωνιστική διάθεση, από μια ορθολογική αντίληψη της ζωής. Η ελπίδα ανήκει σε όσους αγωνίζονται συστηματικά και μεθοδικά για να δημιουργήσουν το μέλλον τους καταπώς αυτοί θέλουν και όχι όπως το έχουν ετοιμάσει οι «άλλοι» εξυπηρετώντας το δικό τους συμφέρον. Γνώση και αγώνας, δημιουργικότητα και ορθολογισμός είναι συστατικά στοιχεία για κάθε κοινωνική πρόοδο. Εκεί οφείλουμε να καταθέσουμε και τη δική μας, την προσωπική μας συνεισφορά. Αυτή την απλή σκέψη, την σκέψη που σπερματικά την έχουμε μέσα στο μυαλό μας και δεν την ανακαλύπτουμε, δείχνει απλά και μόνο έναν δρόμο, έναν δρόμο προς το αξιερώτητο.
Μπορεί κάποιοι στην πρωτόλεια μορφή τους να υπήρξαν ουσιαστικοί και χρήσιμοι. Φθάνει πια. Δεν μπορούν χρονικά πολιτικά να υπερβαίνουν την υπόστασή τους διότι υπάρχει και ο νόμος της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας.
Υ.Γ.1 Ποτέ δεν χάνουν όσοι υπόσχονται, χάνουν αυτοί που τους υπόσχονται. (Δυστυχώς!)
Υ.Γ.2 Όποιος λέει πολλά ψέματα πρέπει να έχει πολύ καλή μνήμη. (Ευτυχώς!)
*Εκπαιδευτικός
