Εκδήλωση με αντικείμενο τον Ταΰγετο, στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την ΟΧΕ, πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 8 Μαΐου 2024 στην αίθουσα συνεδριάσεων «Δημάρχου Χρ. Μαλαπάνη» στο ιστορικό Δημαρχείο Καλαμάτας, με τη συμμετοχή αιρετών, εκπροσώπων φορέων και πολιτών.

Θ. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ: ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

Σε σύντομη παρέμβασή του, ο Δήμαρχος Καλαμάτας Θανάσης Βασιλόπουλος τόνισε ότι η ανάπτυξη του Ταϋγέτου περνά μέσα από μια ολιστική στρατηγική προσέγγιση όπως είναι η ΟΧΕ.

Ο κ. Βασιλόπουλος, αναφέρθηκε στο θέμα της ΟΧΕ που έρχεται από το παρελθόν, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα της συνεργασίας μεταξύ Περιφέρειας και των Δήμων Καλαμάτας και Σπάρτης, αλλά και το άνοιγμα μιας ουσιαστικής συζήτησης για τη δημιουργία ενός Φορέα Διαχείρισης με επίκεντρο τον Ταϋγετο.

«Αναγνωρίζουμε τις ανάγκες. Γνωρίζουμε την κατεύθυνση που επιθυμούμε για τον Ταΰγετο. Μια περιοχή με ξεχωριστή φυσιογνωμία, πλούσιο φυσικό κάλλος αλλά και μια περιοχή λαβωμένη από πυρκαγιές, συνέπεια των οποίων είναι τα προβλήματα σε επίπεδο υποδομών που διαρκώς αντιμετωπίζουμε. Υπό την έννοια αυτή, η βούληση υπάρχει, όπως και οι τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης του Ταϋγέτου» σημείωσε ο κ. Βασιλόπουλος και κατέληξε:

«Κοινή η προσπάθεια, για την παρακολούθηση, την υποστήριξη της εκπόνησης και την υλοποίησης της ΟΧΕ Ταϋγέτου και στο πλαίσιο αυτό ως αναγκαιότητα φαντάξει και το άνοιγμα μιας ουσιαστικής συζήτησης για τη δημιουργία ενός Φορέα Διαχείρισης με επίκεντρο φυσικά τον Ταΰγετο. Ενός Φορέα που θα διασφαλίσει ότι δεν θα μείνουμε σε μελέτες και προτάσεις, αλλά θα δούμε στην πράξη αυτά να υλοποιούνται. Και φυσικά προς αυτή την κατεύθυνση κομβικός θα είναι ο ρόλος και του Δήμου Καλαμάτας αλλά και των συνεργασιών που θα αναπτύξουμε όλα τα μέρη, Περιφέρεια Πελοποννήσου και Δήμος Σπάρτης».

ΤΙ ΑΦΟΡΑ Η ΟΧΕ ΤΑΫΓΕΤΟΥ

Βασικά στοιχεία για την ΟΧΕ Ταϋγέτου, παρουσίασε κατά την εισήγησή της η Γενική Διευθύντρια του Δήμου, Παναγιώτα Κουράκλη, εστιάζοντας μεταξύ άλλων στα παρακάτω:

Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ) αποτελούν εργαλείο ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης για την εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών συγκεκριμένων χωρικών ενοτήτων. Οι περιοχές αυτές, είτε παρουσιάζουν συγκεκριμένα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν με συνολικό τρόπο, είτε διακρίνονται από σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν και να μεγιστοποιηθούν με βάση ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο.

Σε ότι αφορά την ΟΧΕ Ταϋγέτου, συμπίπτουν ταυτόχρονα στην περιοχή αυτή και τα δύο χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν πριν. Δηλαδή έχουμε να αντιμετωπίσουμε πολύ σημαντικά προβλήματα εγκατάλειψης, αλλά ταυτόχρονα να ασχοληθούμε με μια περιοχή η οποία έχει πάρα πολύ σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες. Και αυτές απορρέουν από τα ίδια τα χαρακτηριστικά της περιοχής, δεδομένου ότι ο ορεινός όγκος του Ταϋγέτου είναι μία από τις σημαντικότερες περιοχές, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο που συνδυάζει με μοναδικό τρόπο το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον, δηλαδή χλωρίδα – πανίδα, βλάστηση, τοπίο και τα πολιτιστικά και ιστορικά του στοιχεία.

Στο πλαίσιο αυτό οι βασικές προκλήσεις της ΟΧΕ είναι η προώθηση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας με τελικό στόχο την επίτευξη απασχόλησης, κοινωνικής συνοχής και διατήρησης των πόρων. Επίσης η καταπολέμηση των ανισοτήτων που σχετίζονται με τα ειδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά/μειονεκτήματα, η αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων, η ανάσχεση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Η εκπόνηση της ΟΧΕ από κοινού τόσο για τον Μεσσηνιακό όσο και για τον Λακωνικό Ταΰγετο σε μία ενιαία περιοχή, της δίνει μία ιδιαίτερη δυναμική, διότι θα μπορέσουν να αναπτυχθούν συνέργειες που θα κατατείνουν στην ευόδωση, με τον καλλίτερο δυνατό τρόπο, της ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης.

Εξετάζοντας τα δημογραφικά στοιχεία της εξέλιξης του πληθυσμού και την μεταβολή του ανά τοπική κοινότητα από το 1961 μέχρι το 2021 που είναι και η τελευταία απογραφή, φαίνεται χαρακτηριστικά η δραματική συρρίκνωση του πληθυσμού και η εγκατάλειψη των ορεινών αυτών οικισμών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εξίσου χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία των κενών κατοικιών που εύγλωττα μας δίνουν και το μέγεθος του προβλήματος. Οι ζημιές από τις φωτιές του 2007 ήταν τεράστιες, αφού μόνο στην περιοχή του Δήμου Καλαμάτας κάηκαν 75.000 στρέμματα, γύρω στα 111.000 ελαιόδεντρα, το 33,6% του συνόλου των ελαιόδεντρων του Δήμου και επίσης το 36% του συνόλου της ζωικής παραγωγής του Δήμου.

Η περιοχή που έχει ανάγκη άμεσων παρεμβάσεων για την αναστροφή της οικονομικής της εγκατάλειψης είναι η περιοχή των ορεινών οικισμών που βρίσκονται σε υψομετρική στάθμη 450 με 500 μέτρα και πάνω, και περιλαμβάνει τους οικισμούς Νέδουσα, Αλαγονία, Μαχαλά, Θεοτόκο, Αρτεμισία, Καρβέλι, Λαδά, Πηγές, Ελαιοχώρι, Περιβολάκια και την άνω Βέργα. Τα όρια της γεωγραφικής αυτής περιοχής έχουν προσδιοριστεί σε χάρτη με όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία  (μνημεία, σημαντικά κτήρια, μονοπάτια, κ.λ.π.). Στην οριοθέτηση της περιοχής περιλαμβάνεται και το φαράγγι του Νέδοντα λόγω της ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και αισθητικής του αξίας.

Αναφορικά με τις περαιτέρω αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής της ΟΧΕ, έχουν εφαρμογή οι ρυθμίσεις χωροταξικού χαρακτήρα για τον ορεινό όγκο που έχουν θεσμοθετηθεί μέσα από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του 2011,  ώστε να υπάρχει η δυνατότητα της βιώσιμης ανάπτυξης και αειφορίας. Έτσι λοιπόν στον ορεινό Ταΰγετο, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του, ορίζονται οι  περιοχές απόλυτης προστασίας, πρόκειται για δασικές εκτάσεις όπου οι επιτρεπόμενες χρήσεις έχουν να κάνουν μόνο με την ήπια και αειφόρα διαχείριση των δασών, οι ημιορεινές περιοχές στις οποίες υπάρχουν κάποιες δυνατότητες περαιτέρω χρήσεων, και οι περιοχές όπου επιτρέπονται οι κύριες δυνατότητες αναπτυξιακού χαρακτήρα, όπως, ο ήπιος αγροτουρισμός, τα καταλύματα, καταστήματα, ταβέρνες, κ.λ.π.

Στόχευσή μας μέσα από την ΟΧΕ δεν μπορεί παρά να είναι η αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων, η οικιστική αναδιάρθρωση των οικισμών, η κοινωνική συνοχή και η διαμόρφωση των συνθηκών που θα συμβάλουν στην ενδυνάμωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Απαιτείται ένα διαχειριστικό σχέδιο για όλα αυτά τα θέματα, ώστε οι παρεμβάσεις  να μην είναι αποσπασματικές δράσεις ανεξάρτητες, αλλά να υπάρξει ένα ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής,  ως ο μόνος τρόπος που αντιμετωπίζονται πλέον αυτά τα θέματα. Σήμερα επιχειρείται η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων και των προοπτικών της περιοχής, που στηρίζεται στην ορθολογική αξιολόγηση των πραγματικών δυνατοτήτων της  και υλοποιείται με βάση σύγχρονες αρχές και πρότυπα διαχείρισης. Ταυτόχρονα η ολοκληρωμένη αυτή προσέγγιση ελαχιστοποιεί την εμφάνιση κινδύνων και απειλών για την υποβάθμιση των αξιών της περιοχής συνολικά.

Συνοπτικά οι άξονες των παρεμβάσεων που μπορούν να επιτευχθούν μέσα από την ΟΧΕ,  είναι η προστασία, διατήρηση και ανάδειξη των αρχιτεκτονικών στοιχείων τα οποία συνθέτουν την ταυτότητα της περιοχής, αλλά και όλα τα πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία που αποτελούν την άυλη κληρονομιά αυτών των οικισμών.

Άλλα ουσιαστικά πεδία παρεμβάσεων είναι η αξιοποίηση όλων των δημόσιων και δημοτικών κτηρίων, η βελτίωση των βασικών υποδομών και της ποιότητας ζωής, οι δράσεις για την πληθυσμιακή  συγκράτηση και την κοινωνική συνοχή, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσα από την αξιοποίηση του αγροτοδιατροφικού τομέα με την ενσωμάτωση τεχνολογικών καινοτομιών και φυσικά την αξιοποίηση των τοπικών πόρων, η  προώθηση τουριστικών υποδομών που θα αξιοποιούν το οικιστικό απόθεμα και  η υλοποίηση έργων τουριστικής προβολής για την περιοχή ,  την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών και του θεματικού τουρισμού, τη σύνδεση των εμπειριών των επισκεπτών με τον πολιτισμό, την ιστορία και τις παραδοσιακές δραστηριότητες των  κατοίκων της.

ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ

Κατά τη διάρκεια της ανοιχτής εκδήλωσης στο πλαίσιο της διαβούλευσης, εισήγηση πραγματοποίησε, επίσης, ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος Στρατηγικού Σχεδιασμού και Κλιματικής Ουδετερότητας Βασίλης Παπαευσταθίου. Εκ μέρους της Περιφέρειας Πελοποννήσου, που είναι και η αρμόδια Αρχή για την υλοποίηση της ΟΧΕ Ταϋγέτου, τοποθετήθηκε ο Αντιπεριφερειάρχης Μεσσηνίας Στάθης Αναστασόπουλος.

Απόψεις, προτάσεις, προβληματισμούς και ιδέες είχαν τη δυνατότητα, επίσης, να καταθέσουν αιρετοί της Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, εκπρόσωποι φορέων, συλλόγων και πολίτες, μεταξύ των οποίων και ο τέως Περιφερειάρχης. Τον συντονισμό είχε ο Αντιδήμαρχος Βασίλης Κουτραφούρης.

Υπενθυμίζεται, ότι όποιος επιθυμεί μπορεί να καταθέτει και διαδικτυακά τις προτάσεις του στην πλατφόρμα δημόσιας διαβούλευσης για την ΟΧΕ Ταϋγέτου στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
https://oxe-taygetoy.espa2127.gr/