Γράφει ο Γιώργος Κανέλης

Αυξημένες αφίξεις τουριστών και έσοδα στα ταμεία τους ετοιμάζονται να μετρήσουν τη φετινή χρονιά οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον Τουρισμό. Η ανοδική τάση στους δείκτες που ενδιαφέρουν τους μεγαλοξενοδόχους και άλλους επιχειρηματίες του κλάδου συνοδεύεται από την προβολή του Τουρισμού ως του «υποδείγματος» της ανάπτυξης, της «ατμομηχανής» της οικονομίας, της «βαριάς βιομηχανίας» της χώρας, της «ελπίδας» κάθε ανέργου για μια θέση δουλειάς. Συνοδεύεται όμως και από την αντίστροφη πορεία που ακολουθούν τα δικαιώματα των εργαζομένων, από τη μεγάλη επιδείνωση των συνθηκών δουλειάς και αμοιβής.

Πίσω από τους «πανηγυρισμούς» των εργοδοτικών φορέων, της κυβέρνησης και των υπουργών της, όλων των κομμάτων που διαγκωνίζονται για το ποιος θα υπηρετήσει αποτελεσματικότερα τους επιχειρηματικούς σχεδιασμούς και συμφέροντα, επικρατούν συνθήκες «γαλέρας» για τους εργαζόμενους στις ξενοδοχειακές μονάδες, στα πολυτελή εστιατόρια, στις επισιτιστικές αλυσίδες, συνολικά στις τουριστικές επιχειρήσεις. Εντατικοποίηση, ατελείωτα ωράρια και ρεπό με το σταγονόμετρο, απλήρωτη και ανασφάλιστη δουλειά, ατομικές συμβάσεις και «ευέλικτες» μορφές εργασίας, «κουρέλιασμα» της κλαδικής Σύμβασης,  αποτελούν μερικά μόνο από τα «προνόμια» που απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι στον Τουρισμό.

Στα μέσα της τουριστικής σεζόν, τη στιγμή που χιλιάδες εργαζόμενοι δουλεύουν στον κλάδο με «ευέλικτες» συνθήκες δουλειάς, αμείβονται με χαμηλούς μισθούς και μεροκάματα, αντιμετωπίζουν συνθήκες εντατικοποίησης, ενώ έχουν ξεκινήσει να μετρούν τις μέρες αντίστροφα μέχρι να πεταχτούν ξανά στην ανεργία, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) αποτυπώνει τα φετινά «ρεκόρ» του Τουρισμού, μέσα από τις σελίδες της περιοδικής έκδοσης του Ινστιτούτου του.

Η έκδοση «Ελληνικός Τουρισμός. Εξελίξεις – Προοπτικές», που δημοσιεύτηκε στα τέλη του Ιούλη, αποτελεί δεξαμενή από την οποία μπορεί να αντληθεί πλήθος στοιχείων που επιβεβαιώνουν τα ζητήματα που ανέδειξαν οι εργαζόμενοι και στην πρόσφατη 24ωρη απεργιακή τους κινητοποίηση (σ.σ.: στις 20 Ιούλη): τα «ρεκόρ» και τα κέρδη των αφεντικών «χτίζονται» πάνω στην εκμετάλλευση των εργατών, στο αντεργατικό πλαίσιο που διαμορφώνουν οι κυβερνήσεις, στην πολύμορφη στήριξη των επιχειρηματικών ομίλων από το κράτος.

Σημαντική άνοδος στα έσοδα της φετινής σεζόν

Με βάση τα στοιχεία του ΣΕΤΕ, το 2017 οι διεθνείς αφίξεις αναμένεται να υπερβούν τα 26 εκατ., σημειώνοντας αύξηση (+4,8%) από τα 24,8 εκατ. αφίξεις που καταγράφηκαν το 2016. Στους παραπάνω αριθμούς, μάλιστα, δεν συμπεριλαμβάνονται οι επιβάτες κρουαζιέρας. Αντίστοιχα, τα έσοδα εκτιμάται πως θα κινηθούν μεταξύ 14,2 – 14,5 δισ. ευρώ (τουλάχιστον +10,9%) από 12,8 δισ. ευρώ το 2016 (13,2 δισ. ευρώ αν συνυπολογιστεί η κρουαζιέρα).

Στην καταγραφή των εσόδων δεν περιλαμβάνεται το μέρος της δαπάνης του τουρίστα που αφορά, για παράδειγμα, την αμοιβή και το κέρδος του Tour Operator, αλλά μόνο το μέρος της δαπάνης του τουρίστα που καταναλώθηκε στην Ελλάδα, όπως το έσοδο του ξενοδοχείου ή τη δαπάνη του τουρίστα στα καταστήματα. Αντίστοιχα, δεν περιλαμβάνονται τα έσοδα από τις αερομεταφορές και θαλάσσιες μεταφορές των εισερχόμενων τουριστών στη χώρα. Τα έσοδα των ελληνικών επιχειρήσεων από τη δραστηριότητα αυτή εκτιμώνται από το ΣΕΤΕ για το 2016 σε 1.370 εκατ. ευρώ (+9,0%) για τις αερομεταφορές και 118 εκατ. ευρώ για τις θαλάσσιες μεταφορές (έναντι 1.257 εκατ. και 121 εκατ. αντίστοιχα για το 2015).

«Εάν επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, τότε ο τουρισμός μπορεί να συμβάλει ακόμα πιο δυναμικά στην ελληνική οικονομία και να δώσει – τουλάχιστον φέτος – μια επιπλέον μονάδα στο ΑΕΠ της χώρας. Μια μονάδα η οποία θα υποστηρίξει την προσπάθεια της χώρας να πετύχει τους στόχους του Προγράμματος που έχει συμφωνηθεί με τους Θεσμούς», αναφέρει ο ΣΕΤΕ.

Οι μεγαλοεπιχειρηματίες του Τουρισμού «βλογάνε τα γένια τους» για τη συμβολή τους στο στόχο της ανάκαμψης της οικονομίας. Μέσα από τις σελίδες της πρόσφατης έκδοσης επαναλαμβάνουν το γνωστό «σουξέ»: Ο Τουρισμός είναι το «ανάχωμα στην ύφεση», η «ατμομηχανή για την μείωση της ανεργίας», ο «βασικός μοχλός για την επάνοδο της χώρας στην ανάπτυξη».

«Διαφύλαξη» της «ευελιξίας», της «ανταγωνιστικότητας», των αντιασφαλιστικών ανατροπών

Την ίδια στιγμή που οι ξενοδόχοι και λοιποί επιχειρηματίες καταγράφουν τα «ρεκόρ» που καταρρίπτουν, οι εργαζόμενοι μετρούν τις απώλειες που χρόνο με το χρόνο πολλαπλασιάζονται. Οι μισθοί συμπιέζονται μέχρι να φτάσουν τα 582 ευρώ της ΕΓΣΣΕ. Τα ωράρια «τεντώνονται» μέχρι τις 10 και 12 ώρες.,       Οι εργασιακές σχέσεις επιδεινώνονται με γρήγορο ρυθμό, με την επέκταση κάθε είδους και μορφής ελαστικής εργασίας. Τρανταχτό παράδειγμα στον τομέα του επισιτισμού(ταβέρνες, καφέ, παραλιακά μπαρ, εστιατόρια ξενοδοχείων κλπ  η διαφοροποίηση μέσα στο ωράριο του ενεργού και ανενεργού ωραρίου, δηλαδή αν υπάρχουν πελάτες ο υπάλληλος αμείβεται ,αν δεν υπάρχουν, δεν  αμοίβεται!!!!  Η επίθεση στα ασφαλιστικά τους δικαιώματα αφορά τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, το εφάπαξ, την κατάργηση των ΒΑΕ στα οποία εντάσσονταν μια σειρά από ειδικότητες. Οι περικοπές ακόμα και στο επίδομα ανεργίας κάνουν την επιβίωσή τους από τη μια σεζόν στην επόμενη ακόμα πιο δύσκολη.

Μέσα στο τοπίο της «εργασιακής ζούγκλας» ξεχωριστή σημασία έχουν οι 14 μορφές ελαστικής εργασίας που καταγράφονται στον συγκεκριμένο κλάδο. Εποχική, «ενοικιαζόμενη», εκ περιτροπής, «έξτρα» είναι μερικές μόνο από τις μορφές εργασίας που «προσφέρουν» οι επιχειρηματίες του Τουρισμού στο προσωπικό τους, δίπλα στη μαθητεία, στην πρακτική άσκηση, στα προγράμματα «απόκτησης εργασιακής εμπειρίας» για τους ανέργους. Αυτό το ψηφιδωτό της «ευελιξίας» ο ΣΕΤΕ ξεκαθαρίζει πως είναι απαραίτητο να «διαφυλαχθεί». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «σε κάθε περίπτωση, η ισχύουσα σήμερα ουσιαστική ευελιξία και αποτελεσματικότητα λειτουργίας της αγοράς εργασίας θα πρέπει να διαφυλαχτεί στο ακέραιο από τις ελληνικές κυβερνήσεις».

Με αντίστοιχο τρόπο, υπογραμμίζει τη σημασία που έχει «η εφαρμογή των νέων παραμέτρων του συνταξιοδοτικού συστήματος που αποτρέπουν την πρόωρη συνταξιοδότηση», ενώ ρίχνει …τροχιοδεικτικές βολές στην κατεύθυνση της «εκλογίκευσης των εισφορών και της διασύνδεσής τους με τις παροχές (ιδιαίτερα για τους ασφαλισμένους με άνω των 35 ετών ασφάλισης)» με στόχο να δοθεί «περαιτέρω ώθηση στην ανταγωνιστικότητα και στην ανάπτυξη της οικονομίας στην περίοδο 2021 – 2030».

Ο ΣΕΤΕ εξυμνεί την αντιλαϊκή επίθεση των διαδοχικών κυβερνήσεων, που συντέλεσαν στη «διεθνή ανταγωνιστικότητα» των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στον κλάδο του Τουρισμού. Αναγνωρίζει μάλιστα τη συνέχεια της πολιτικής που τσακίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων, καθώς η μια κυβέρνηση δίνει τη σκυτάλη στην άλλη. «Το πρωτοφανές πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα το 2010 – 2016 επέφερε μια σημαντικότατη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας ως προς τις τιμές και το κόστος», διαπιστώνει, ενώ προσθέτει πως «οι κατακτήσεις στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» που είχαν επιτευχθεί έως το τέλος του 2014 «όχι μόνο δεν διαταράχθηκαν ουσιαστικά αλλά ενισχύθηκαν με νέες ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην περίοδο 2015 – 2017», αποδίδοντας τα «εύσημα» στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Τρώγοντας ανοίγει η όρεξη των μεγαλοξενοδόχων

Η όρεξη των ξενοδόχων έχει ανοίξει. Στόχος τους είναι έως το 2021 να μετρήσουν 35 εκατ. τουρίστες και 20 δισ. ευρώ έσοδα. Προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι η «αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και επιχειρήσεων», η καλλιέργεια «φιλοεπενδυτικού πνεύματος», η δημιουργία «ενός ανταγωνιστικού και βιώσιμου τουριστικού προϊόντος σε διεθνές επίπεδο». Ο ΣΕΤΕ κάνει λόγο για «αναγκαίες επενδύσεις ύψους 5 – 7 δισ. ευρώ (…) για την κατασκευή νέων καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων καθώς και για να ανακαινιστούν/ αναβαθμιστούν υπάρχουσες υποδομές, ώστε να είναι σε θέση ο κλάδος να προσελκύσει επισκέπτες υψηλής καταναλωτικής δυνατότητας και να αυξήσει τα έσοδα ανά επισκέπτη».

Με άλλα λόγια, οι μεγαλοεργοδότες του κλάδου του Τουρισμού αξιώνουν επιδοτήσεις και χρηματοδότηση, όπως αυτή που τους υπόσχεται η κυβέρνηση μέσα από τους «αναπτυξιακούς νόμους», εξασφάλιση της μέγιστης εκμετάλλευσης των εργαζομένων μέσα από κάθε είδους «ευέλικτη» εργασιακή σχέση, με μισθούς που δεν φτάνουν στο κόστος ούτε μιας διανυκτέρευσης στις πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες.

Τα παραπάνω έχουμε επισημάνει αναφέροντας μεταξύ άλλων πως το «success story» της αποκαλούμενης βαριάς βιομηχανίας της χώρας, του Τουρισμού, στηρίζεται στο αίμα των εργαζομένων του κλάδου. Μισθοί πείνας, ατέλειωτες ώρες δουλειάς, σπαστά ωράρια, απλήρωτες υπερωρίες, εργασιακές σχέσεις-λάστιχο, εξάντληση, μαύρη και ανασφάλιστη εργασία, εργοδοτική τρομοκρατία, απαγόρευση συνδικαλιστικής δράσης είναι μόνον μερικά από τα «στοιχεία» που κυβέρνηση, εργοδοσία και συστημικά ΜΜΕ αποκαλούν ως «τουριστικό θαύμα».

Αδιαμφισβήτητη αποτύπωση της πραγματικότητας είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με τα στοιχεία από τα 9.900 ξενοδοχεία στη χώρα μόνο στα 90 εφαρμόζεται – με πολλά ερωτηματικά- η Κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας!

Τέτοια όμως «ανάπτυξη», όπου στους ξενοδόχους θα συσσωρεύονται υπερκέρδη και στους εργαζόμενους του κλάδου φτώχεια, εξαθλίωση, ανασφάλεια και απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, ευχαριστούμε, αλλά δεν θα πάρουμε!

 Στηρίζουμε όλα τα αιτήματα των εργαζομένων στους κλάδους του Τουρισμού – Επισιτισμού και αγωνιζόμαστε μαζί με τους εργαζόμενους για πλήρη και σταθερή εργασία, για την κατάργηση όλων των ελαστικών εργασιακών σχέσεων και της ενοικιαζόμενης εργασίας, για τη μείωση του ωραρίου και των διακρίσεων μεταξύ των εργαζομένων, για την επαναφορά του θεσμού των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων, των ΣΣΕ και της Διαιτησίας, καθώς και όλων των κοινωνικών δικαιωμάτων που απωλέσθησαν κατά τη μνημονιακή περίοδο.

Ο Γιώργος Κανέλης είναι Γ. Γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Καλαμάτας