Του Θό­δω­ρου Σταυ­ρι­α­νό­που­λου*

Μπο­ρεί στη χώ­ρα μας να γεν­νή­θη­κε η δη­μο­κρα­τί­α, μπο­ρεί ο δι­ά­λο­γος, η δι­εκ­δί­κη­ση να α­πο­τε­λούν ερ­γα­λεί­α που ρυθ­μί­ζουν και δί­νουν λύ­σεις στα κα­θη­με­ρι­νά προ­βλή­μα­τα, ό­μως δεν πρέ­πει να α­γνο­ή­σου­με ό­τι πολ­λές φο­ρές σ’ αυ­τήν την χώ­ρα κα­τα­χρα­στή­κα­με την δη­μο­κρα­τί­α. Πάν­τα η έν­νοι­α του τα­ξι­κού και η έν­νοι­α του ε­θνι­κού εί­χαν σχέ­σεις πο­λι­τι­κά και ι­δε­ο­λο­γι­κά πε­ρί­ερ­γες.  Οι θε­ω­ρη­τι­κοί και οι δι­α­νο­ού­με­νοι κα­τά την πε­ρί­ο­δο της κυ­ρι­αρ­χί­ας του έ­θνους – κρά­τους προ­έ­βαι­ναν σε α­να­λύ­σεις για το μέλ­λον αυ­τών των σχέ­σε­ων μάλ­λον εύ­κο­λα. Ή­ταν σί­γου­ροι για την μελ­λον­τι­κή ε­πι­κρά­τη­ση της ερ­γα­τι­κής τά­ξης σε δι­ε­θνές ε­πί­πε­δο. Και ε­κεί που θε­ω­ρού­σα­με ό­τι θα ε­νω­θούν οι ερ­γα­ζό­με­νοι ό­λων των χω­ρών σε έ­να πρω­τό­γνω­ρο νέ­ο σχή­μα δη­μο­κρα­τί­ας και σε μια πλα­τιά λε­ω­φό­ρο κοι­νω­νι­κής προ­ό­δου και χει­ρα­φέ­τη­σης του αν­θρώ­που, πα­ρα­τη­ρού­με να ε­νώ­νε­ται το δι­ε­θνές κε­φά­λαι­ο αί­ρον­τας ό­λες τις με­τα­πο­λε­μι­κές κοι­νω­νι­κές κα­τα­κτή­σεις αλ­λά και αμ­φι­σβη­τών­τας θε­με­λι­ώ­δη δι­και­ώ­μα­τα του σύγ­χρο­νου ερ­γα­ζό­με­νου πο­λί­τη.

Η χώ­ρα μας σή­με­ρα βρί­σκε­ται σε ο­ρια­κό ση­μεί­ο και δεν ξέ­ρει πιο δρό­μο να α­κο­λου­θή­σει. Βι­ώ­νει τη νέ­α ε­πο­χή της υ­ψη­λής δι­α­κιν­δύ­νευ­σης και της πα­ρα­τε­τα­μέ­νης α­βε­βαι­ό­τη­τας, χω­ρίς το ελ­λη­νι­κό κρά­τος να έ­χει στα χέ­ρια του ού­τε καν τα πα­ρα­δο­σια­κά ερ­γα­λεί­α (π.χ. υ­πο­τί­μη­ση του ε­θνι­κού νο­μί­σμα­τος) για τη στοι­χει­ώ­δη αν­τι­με­τώ­πι­ση της κρί­σης. Και ε­νώ βρι­σκό­μα­σταν σε πο­ρεί­α ε­θνι­κής ευ­φο­ρί­ας για τη συμ­με­το­χή μας στο στε­νό πυ­ρή­να των πιο α­να­πτυγ­μέ­νων χω­ρών, ξαφ­νι­κά βρε­θή­κα­με σε έ­να ξέ­φω­το μό­νοι μας και με τον ο­ρί­ζον­τα γύ­ρω μας βα­ριά συν­νε­φι­α­σμέ­νο.

Χρή­σι­μα εί­ναι μέ­σα α­πό κά­ποι­α πα­ρα­δείγ­μα­τα να δού­με το πε­ρι­ε­χό­με­νο του τα­ξι­κού στη σχέ­ση του με το ε­θνι­κό. Η δρά­ση του … κι­νή­μα­τος «δεν πλη­ρώ­νω» ή­ταν μια τα­ξι­κή δρά­ση;  Βο­η­θού­σε τους ερ­γα­ζό­με­νους και βελ­τί­ω­νε τη θέ­ση τους;  Ο α­κτι­βι­σμός ε­κεί­νων των κομ­μα­τι­κο­συν­δι­κα­λι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων κα­τά της προ­σέγ­γι­σης στα λι­μά­νια των κρου­α­ζι­ε­ρό­πλοι­ων ή­ταν μια τα­ξι­κή κί­νη­ση;  Οι κα­τ’ έ­τος ε­δώ και χρό­νια κα­τα­λή­ψεις στα πα­νε­πι­στή­μια και στα σχο­λεί­α ω­φε­λούν την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νί­α και βλά­πτουν τον τα­ξι­κό ε­χθρό και το κα­πι­τα­λι­στι­κό σύ­στη­μα;  Σ’ αυ­τή τη συγ­κυ­ρί­α οι α­περ­γί­ες δι­αρ­κεί­ας λύ­νουν κα­νέ­να πρό­βλη­μα;  Η ά­πο­ψή μου εί­ναι ό­τι ό­λες αυ­τές οι συμ­πε­ρι­φο­ρές λει­τουρ­γούν σε βά­ρος των ερ­γα­ζο­μέ­νων και της χώ­ρας.

Μέ­σα α­πό το ό­ρα­μα της ε­θνι­κής α­νά­πλα­σης α­να­κύ­πτουν προ­φα­νή ε­ρω­τή­μα­τα για το συ­ζη­τού­με­νο θέ­μα. Πώς προσ­δι­ο­ρί­ζε­ται τι ω­φε­λεί τη χώ­ρα και τι τους ερ­γα­ζό­με­νους;  Πό­τε το τα­ξι­κό συμ­φέ­ρον ταυ­τί­ζε­ται με το ε­θνι­κό συμ­φέ­ρον ή μή­πως πάν­τα το τα­ξι­κό συγ­κρού­ε­ται με το αν­τί­στοι­χο ε­θνι­κό; Και να πά­με σε ε­πι­μέ­ρους ε­ρω­τή­μα­τα. Αν πλη­γεί μια με­σαί­α ε­πι­χεί­ρη­ση, αν, δη­λα­δή, κλεί­σει κά­τω α­πό την πί­ε­ση που δέ­χον­ται σή­με­ρα και οι ε­πι­χει­ρή­σεις στην Ελ­λά­δα, αυ­τό εί­ναι τα­ξι­κή νί­κη; Και α­κό­μα, το ελ­λη­νι­κό κρά­τος με τις τω­ρι­νές λει­τουρ­γί­ες της παγ­κο­σμι­ο­ποι­η­μέ­νης οι­κο­νο­μί­ας δρα πρω­τί­στως ως σύ­στη­μα ε­ξου­σί­ας, ως τα­ξι­κή δο­μή ή ως θε­σμός που συμ­πυ­κνώ­νει την έν­νοι­α του έ­θνους;

Δεν υ­πάρ­χει ορ­γα­νω­μέ­νος αυ­θορ­μη­τι­σμός ού­τε κα­θο­δη­γού­με­νη α­γα­νά­κτη­ση. Βρι­σκό­μα­στε,  σε μια δυ­να­μι­κή και ε­πι­θε­τι­κή φά­ση του κα­πι­τα­λι­σμού, χω­ρίς να δι­α­φαί­νον­ται ε­κεί­να τα συλ­λο­γι­κά υ­πο­κεί­με­να – δη­λα­δή τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα – που θα μπο­ρού­σαν να ση­κώ­σουν το βά­ρος μιας α­πο­τε­λε­σμα­τι­κής αν­τι­πα­ρά­θε­σης και που θα δη­μι­ουρ­γού­σαν κά­τι νέ­ο, κά­τι ι­σχυ­ρό και προ­σα­να­το­λι­σμέ­νο στο μέλ­λον α­να­πτυ­ξια­κά. Τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα α­κό­μα και με τη μορ­φή των Fora, και της δι­ε­θνούς δρά­σης τους δεν μπο­ρούν βέ­βαι­α να αν­τι­κα­τα­στή­σουν τους πο­λι­τι­κούς φο­ρείς ού­τε και να δώ­σουν κά­ποι­α ά­με­ση προ­ο­πτι­κή. Ω­στό­σο, ο ρό­λος τους εί­ναι ση­μαν­τι­κός και μπο­ρούν να καλ­λι­ερ­γή­σουν μια κουλ­τού­ρα αμ­φι­σβή­τη­σης στη ση­με­ρι­νή έκ­φρα­ση της βαρ­βα­ρό­τη­τας του παγ­κο­σμι­ο­ποι­η­μέ­νου κε­φα­λαί­ου, μπο­ρούν να προ­ά­γουν μια α­γω­νι­στι­κή στά­ση ζω­ής που μπο­ρεί να κυ­ο­φο­ρή­σει την α­νά­πτυ­ξη ρι­ζο­σπα­στι­κών πο­λι­τι­κών ρευ­μά­των.

Υ.Γ.  Ο συν­δι­κα­λι­σμός εί­ναι σω­στός ό­ταν δι­εκ­δι­κεί ο­ρι­ζόν­τια. Ό­ταν εί­ναι κά­θε­τος α­πο­τε­λεί συν­τε­χνί­α. Τό­τε ο κά­θε κλά­δος δι­εκ­δι­κεί και κερ­δί­ζει α­νά­λο­γα με το τι α­νάγ­κη δη­μι­ουρ­γεί στην κοι­νω­νί­α η α­που­σί­α του. Τό­σα χρό­νια έ­τσι λει­τουρ­γού­σε ο συν­δι­κα­λι­σμός και αυ­τό εί­χε ως α­πο­τέ­λε­σμα την ά­δι­κη κα­τα­νο­μή του ε­θνι­κού ει­σο­δή­μα­τος στους ερ­γα­ζό­με­νους.

*Εκ­παι­δευ­τι­κός – Πε­ρι­φε­ρεια­κός Σύμ­βου­λος