Του Θανάση Πετράκου*   

Η υπερχρέωση των δανειοληπτών στο τραπεζικό σύστημα, όσο και των άλλων πολιτών στις φορολογικές αρχές και τα ασφαλιστικά ταμεία είναι αποτέλεσμα στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων της μνημονιακής πολιτικής που τους οδήγησαν στην αδυναμία αποπληρωμής – όπως άλλωστε αποδεικνύεται δια γυμνού οφθαλμού από τα στοιχεία – που περιόρισαν το διαθέσιμο εισόδημα, με εισοδηματικές περικοπές και εξοντωτική φορολόγηση και επέφεραν πρωτοφανή ύφεση και μαζική κοινωνική φτωχοποίηση και ανεργία, όλα αυτά τα χρόνια.

Το 2008, τελευταία χρονιά πριν από την «κρίση», το ποσοστό των μη εξυπηρετουμένων δανείων ανερχόταν μόλις στο 5% του συνόλου τους (11,9 δις ευρώ). Μόλις η χώρα μπαίνει σε καθεστώς Μνημονίου τον Μάιο του 2010, αρχίζει σταδιακά ο καλπασμός: τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται στο 10,5% το 2010 (28,6 δις), για να φθάσουν τον Οκτώβριο του 2015 στο 48% περίπου (94 δις περίπου).

Επιπλέον οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των ιδιωτών προς τις φορολογικές αρχές, έχουν φτάσει τα 83 δισ. ευρώ, οι οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία στα 14,8 δισ. ευρώ, στη ΔΕΗ 2,2 δισ. ευρώ, στην ΕΥΔΑΠ 183 εκατ. ευρώ, συνολικά δηλαδή 100 δις € περίπου.

Το νέο μνημονιακο  νομικό πλαίσιο που τίθεται πλήρως σε εφαρμογή από 1/1/2016, μετά την υπογραφή του 3^ου μνημονίου, αποτελείται από ένα φαρμακερό τρίπτυχο.

– Την εφαρμογή του νέου Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών που τροποποιεί βάναυσα το νόμο Κατσέλη, με την καθιέρωση της απόλυτης τραπεζικής ισχύος μέσω της έννοιας του «συνεργάσιμου» δανειολήπτη.

– Την εγκαθίδρυση του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, με αναίρεση όλων των δικονομικών δυνατοτήτων των οφειλετών που προστάτευαν από τις αυθαιρεσίες του επισπεύδοντος, διαδικασίες εξπρές και την πλήρη απαξίωση στο τίμημα του εκπλειστηριάσματος.

– Το νέο νόμο (Ν. 4346/2015) που ενώ υποτίθεται πως προστατεύει τους «ευάλωτους» οικονομικά υπερχρεωμένους δανειολήπτες, ουσιαστικά αποτελεί μέσο για βελτίωση της εισπραξιμότητας των καθυστερούμενων δανείων από τις τράπεζες υπό την απειλή του πλειστηριασμού ακόμη και της Α΄ κατοικίας.

Βασικός στόχος του νέου πλαισίου δεν είναι η προστασία της Α’ κατοικίας, όπως υποστηρίζεται  από  την  κυβέρνηση. Είναι η ενίσχυση του ρόλου των Τραπεζών στον έλεγχο  της οικονομίας και την ανακατανομή του πλούτου μέσω κερδοσκοπικών μηχανισμών.. Ο νέος νόμος έκτρωμα σε αντίθεση με τα φληναφήματα της κυβέρνησης περί προστασίας του 60% των δανειοληπτών δεν προβλέπει κανένα μηχανισμό αυτόματης προστασίας της πρώτης κατοικίας για καμιά κατηγορία δανειοληπτών

Όλες οι κατηγορίες δανειοληπτών, ακόμα και αυτοί που ανήκουν στις πιο φτωχές οικογένειες υποχρεούνται να προσφύγουν στην εφαρμογή του νόμου Κατσέλη και μόνο αν πληρούν τις προϋποθέσεις του, μόνο εάν κριθούν ότι τελούν σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής του δανείου τους, μόνο αν κριθούν ικανοί να πληρώνουν τις δόσεις που κατ’ ελάχιστον θα ορισθούν από το δικαστήριο, επωμιζόμενοι και τα σχετικά δικαστικά κόστη, θα κατορθώσουν να αποφύγουν τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας τους.

Πετυχαίνοντας μάλιστα μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια, κυβέρνηση και δανειστές χέρι – χέρι καταργούν επί της ουσίας και τις όποιες ευεργετικές διατάξεις περιλαμβάνονταν στο νόμο Κατσέλη.

Έτσι, ακόμα και όσοι τελούν σε κατάσταση απόλυτης ένδειας και με το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς κατόρθωναν να κουρεύεται το δάνειο τους έως και 90%, χάνουν πλέον κάθε ελπίδα προς τούτο, αφού το ύψος του ποσού που υποχρεούνται συνολικά να καταβάλουν δεν μπορεί να είναι μικρότερο από την αξία που θα πετύχαινε το ακίνητο κατόπιν πλειστηριασμού.

Ας σημειωθεί επίσης ότι στον νόμο Κατσέλη δεν μπορούν να υπαχθούν έμποροι. Συνεπώς έμπορος, ο οποίος ακόμα και σήμερα δεν έχει κάνει διακοπή επαγγέλματος, δεν μπορεί να προστατεύσει την πρώτη κατοικία του ακόμα και αν ανήκει στην ως άνω κατηγορία

Και  βέβαια  καμία  προστασία  δεν  υπάρχει σε κάθε άλλης κατηγορίας ακίνητο, είτε πρόκειται για εξοχικό, πατρικό κλπ, είτε για ακίνητα επιχειρήσεως, είτε προπάντων για καλλιεργήσιμη γη.

Η  ΛΑΕ  τονίζει  ότι  η μόνη ριζική αντιμετώπιση του ζητήματος της υπερχρέωσης, είναι  η υιοθέτηση μιας μακροπρόθεσμης γενικευμένης ρύθμισης των δανείων με σεισάχθεια βάσει κοινωνικών κριτηρίων μέσω διαφόρων παραμέτρων και με διαφανή τρόπο για όλα τα κοινωνικά στρώματα που έχουν πληγεί όλα αυτά τα χρόνια της μνημονιακής πολιτικής, που θα απαλλάξει από υπέρμετρα και άδικα βάρη τους δανειολήπτες και θα διευκολύνει την αποπληρωμή σε βάθος χρόνου του υπολοίπου τους, καθώς και αναθεώρηση της άγριας μνημονιακής φορολογίας με διαγραφή οφειλών.

Το πλαίσιο θέσεων της ΛΑΕ για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους και την προστασία της λαϊκής κατοικίας, έχει ως άξονες:

• Kατάργηση των μνημονιακών νομοθετικών ρυθμίσεων που διευκολύνουν το ξεπούλημα της λαϊκής κατοικίας προς όφελος των τραπεζών (Κώδικας Δεοντολογίας, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας κλπ)
• Αναστολή πλειστηριασμών για χρέη λαϊκών νοικοκυριών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αγροτών προς Τράπεζες, Δημόσιο, Ασφαλιστικούς Οργανισμούς και ΔΕΚΟ

• Πλήρη προστασία πρώτης κατοικίας. Η πρώτη κατοικία να κατοχυρωθεί ως ακατάσχετη

• Απαγόρευση μεταβίβασης των δανείων σε κερδοσκοπικά funds

• Ρύθμιση δανείων με λογική γενναίας σεισάχθειας:

1. Πλήρη διαγραφή χρεών των φτωχών λαϊκών στρωμάτων
2. Γενναία διαγραφή χρεών και αναπροσαρμογή των δόσεων των δανείων ανάλογα με τη δυνατότητα του οφειλέτη. Περίοδος χάριτος με πάγωμα οφειλών και εκλογίκευση επιτοκίων. Διαγραφή τόκων. Συσχετισμός τρέχουσας αξίας ακινήτων με το αρχικό ποσό του δανείου, το υπάρχον υπόλοιπο και του εισόδημα

• Αναδρομική κατάργηση ρητρών ξένου συναλλάγματος με διατήρηση των τυχόν ευνοϊκών επιτοκίων για τα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια

• Δημιουργία με πυρήνα το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων δημόσιου φορέα στεγαστικής πίστης για την κάλυψη της λαϊκής κατοικίας. Ανασυγκρότηση στα πλαίσια αυτά του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας. Καταγραφή του οικιστικού αποθέματος (άδεια σπίτια και διαμερίσματα) για εξασφάλιση σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση, κατοικίας σε αστέγους και οικογένειες που διαβιούν σε άθλιες οικιστικές συνθήκες

Πέραν των παραπάνω γενικών ρυθμίσεων, απαιτείται, ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο ώστε να εξετάζεται κατά περίπτωση η υπερχρέωση με συνδυασμό αντικειμενικών κριτηρίων (εισοδηματική και περιουσιακή κατάσταση, ποσοστό αποπληρωμής οφειλών, αξία ενυποθήκου/ων ή μη ακινήτου/ων, εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης κλπ) σε πρώτη φάση από δημόσιο φορέα με υποχρεωτική ρύθμιση από τις τράπεζες και σε δεύτερη φάση δικαστικά εφόσον δεν ικανοποιείται ο οφειλέτης, όσον αφορά α. τα δάνεια ιδιωτών, β. τα επιχειρηματικά δάνεια.

Το πλαίσιο αυτό που μπορεί να λύσει ριζικά το ζήτημα του ιδιωτικού χρέους και της λαϊκής κατοικίας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός της μνημονιακής πολιτικής. Προϋποθέτει έναν άλλο δρόμο, με πυρήνα την εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος το οποίο  να λειτουργεί στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των κοινωνικών και οικονομικών αναγκών και φυσικά την ανάκτηση εθνικού νομίσματος.

Τέσσερις είναι οι πηγές των πόρων που μπορούν χρηματοδοτήσουν το πλαίσιο αυτό διαγραφής και ρύθμισης χρεών: α) από τον κρατικό προϋπολογισμό με την έκδοση εθνικού νομίσματος β) από την παύση πληρωμών του κρατικού χρέους και τη μονομερή διαγραφή του γ) από την βελτίωση των φορολογικών εσόδων λόγω αύξησης του ΑΕΠ δ) από την φορολογική μεταρρύθμιση σε βάρος των επιχειρηματικών κερδών και όλων των μορφών του συσσωρευμένου μεγάλου πλούτου και από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. (Π.χ. αναδρομική φορολόγηση των υψηλών κερδών επιχειρήσεων που ελαφρύνθηκαν στο ίδιο διάστημα, υπεράκτιων εταιριών, διερεύνηση εξαγωγής κεφαλαίων και καταθέσεις στο εξωτερικό κλπ)

Η ΛΑΕ σκοπεύει να θέσει όλες της τις δυνάμεις για την ανάπτυξη λαϊκού κινήματος αντίστασης και ανυπακοής για την αποτροπή των πλειστηριασμών και των εξώσεων,  με στόχο την ανατροπή της μνημονιακής πολιτικής. Θέτει ως στόχο α) να σπάσει το κλίμα της ντροπής και της συνυπευθυνότητας που κυριαρχεί σ’ όσους χρωστούν-να οργανωθεί σε κάθε στάδιο η συλλογική συμπαράσταση προς αυτούς και να συναποτελέσουν κι αυτοί τμήμα του κινήματος συμπαράστασης προς άλλους, β)  να γίνει το συγκεκριμένο μέτωπο υπόθεση του μαζικού κινήματος, να στηριχθεί από τα συνδικαλιστικά σωματεία, τις ομοσπονδίες, τους επαγγελματικούς συλλόγους γ) να οργανωθεί η αποτροπή των πλειστηριασμών κατά την διεξαγωγή τους, καθώς και η αποτροπή των εξώσεων με κάθε μέσο..

Κανένα σπίτι λαϊκής   οικογένειας  στα χέρια τραπεζίτη. 

*τ. Βουλευτής  Μεσσηνίας  και  μέλους  του  Π.Σ.  της  ΛΑΕ