Συνέντευξη στην Marina Afize – Seferi
Η φωνή της είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές του ραδιοφώνου, ενώ τα τελευταία χρόνια την βλέπουμε και σε τηλεοπτικά ρεπορτάζ της ΕΡΤ.
Η Μαρία Τομαρά δεν «συμπαθεί» να δίνει συνεντεύξεις και «βαριέται» τα αναλυτικά βιογραφικά. Αυτό μου δήλωσε όταν της ζήτησα να μου δώσει μια συνέντευξη και ένα πλήρες βιογραφικό.
Απάντησε κατ’εξαίρεση στις ερωτήσεις μου, γιατί, όπως μου τόνισε, επιβάλλεται στο πλαίσιο της πρακτικής των ασκούμενων δημοσιογράφων να παίρνουν συνεντεύξεις.
Η πρώτη μου επαφή άλλωστε με την Μαρία Τομαρά ήταν στο πλαίσιο της πρακτικής μου άσκησης στην ΕΡΤ Καλαμάτας, ως σπουδάστρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας του Δημόσιου ΙΕΚ Καλαμάτας, καθώς υπεύθυνη της πρακτικής μου ήταν εκείνη.
Οσο για το βιογραφικό, αρκέστηκε να πει ότι έχει συμπληρώσει ήδη τριάντα χρόνια δημοσιογραφικών ενσήμων. Ξεκίνησε από τον ραδιοφωνικό σταθμό Κανάλι 1 Καλαμάτας, το 1994 εντάχθηκε στο δυναμικό της ΕΡΤ Καλαμάτας όπου και παραμένει, ενώ από το 2000 έως το 2015, παράλληλα με το ραδιόφωνο, εργάστηκε και στην εφημερίδα «Ελευθερία».
Αφιζέ Σεφέρη -Θα ξεκινήσω από την πιο συνηθισμένη ερώτηση: Πώς είστε από υγεία και εργασία τα 2-3 χρόνια της πανδημίας; Πώς διαχειριστήκατε τον εγκλεισμό; Τι κερδίσατε ή τι χάσατε από αυτό;
Μαρία Τομαρά -«Θα ακουστεί κάπως περίεργο, αλλά τον εγκλεισμό δεν τον κατάλαβα σε προσωπικό επίπεδο, αφού η δουλειά μου δεν διακόπηκε ούτε για μια ημέρα. Ευτυχώς, επίσης, δεν έχω νοσήσει μέχρι τώρα, οπότε δεν έχει χρειαστεί να μπω σε καραντίνα. Θυμάμαι ότι στο πρώτο, το «σκληρό» lockdown μου φαινόταν στην αρχή πολύ παράξενο που πήγαινα στη δουλειά και επέστρεφα στο σπίτι και συναντούσα από ελάχιστους έως και καθόλου ανθρώπους στη διαδρομή. Το γεγονός ότι ήταν κλειστά τα καταστήματα εστίασης -οπότε δεν μπορούσα να βγω για καφέ ή για φαγητό με τους φίλους μου-, με ενόχλησε λίγο, αλλά στην πορεία το είδα ως …ευκαιρία για ξεκούραση. Εμενα λοιπόν στο σπίτι, διάβαζα και έβλεπα ταινίες και επικοινωνούσα με τους φίλους μου διαδικτυακά ή τηλεφωνικά, πιο πολύ από πριν μάλιστα, αφού όλοι είχαμε αναγκαστικά ‘ελεύθερο’ χρόνο!»
Α.Σ.– Σαν γυναίκα στο χώρο εργασίας βλέπετε να σας αντιμετωπίζουν διαφορετικά από τους άντρες συναδέλφους σας; Η συνεργασία με τις γυναίκες συναδέλφους σας νιώθετε ότι είναι καλύτερη ή στο ίδιο επίπεδο με τους άνδρες συναδέλφους σας ;
Μ.Τ.– «Εχω κλείσει τρείς δεκαετίες που εργάζομαι, αφού υπήρξα τυχερή και αμέσως μετά το τέλος των σπουδών μου μπήκα στη δουλειά. Όλα αυτά τα χρόνια λοιπόν, δεν ξεχωρίζω τους άντρες από τις γυναίκες συναδέλφους, οπότε η συνεργασία έχει να κάνει μόνο με την επαγγελματική επάρκεια όλων μας και όχι με το φύλο μας. Ίσως, αυτός είναι και ο λόγος που δεν έχω αντιμετωπίσει καμία δυσκολία στη δουλειά, μόνο και μόνο επειδή είμαι γυναίκα»
Α.Σ.- Τα συναισθήματα του δημοσιογράφου, όταν κάνει το” ρεπορτάζ” ή μεταδίδει την είδηση, ποια είναι; Επηρεάζεται άμεσα ο δημοσιογράφος ή έχει μάθει να τα διαχειρίζεται με ψυχραιμία και νηφαλιότητα ; Πόσο αυτά τα συναισθήματα μπορούν να μεταφερθούν αργότερα στο σπίτι του, στην οικογένεια του;
Μ.Τ.-«Δεν υπάρχει συνταγή που την ακολουθείς, αν και υπάρχουν γραπτοί και άγραφοι κανόνες για το πώς πρέπει να λειτουργήσεις όταν είσαι σε ρεπορτάζ. Ακριβώς επειδή είμαστε άνθρωποι και δεν μπορούμε πάντα να βάλουμε το συναίσθημα στην άκρη, τα πράγματα δυσκολεύουν ανάλογα με το ρεπορτάζ που πρέπει να καλύψεις. Πάλι θα σας μιλήσω προσωπικά, για το πώς λειτουργώ εγώ δηλαδή στα ‘δύσκολα’ θέματα, (κι όταν λέμε δύσκολα εννοούμε όσα έχουν να κάνουν με τη ζωή ενός ανθρώπου. Για παράδειγμα, ένα έγκλημα, ένα τροχαίο ή άλλο δυστύχημα, ή όταν πρόκειται για κοινωνικά θέματα που έχουν σχέση με ανήλικα άτομα κλπ). Σ’ αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν προσπαθώ πρώτα απ’ όλα να διασταυρώσω το ρεπορτάζ. Ότι έχω, δηλαδή, τα σωστά στοιχεία προκειμένου να ανακοινώσω οτιδήποτε στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση ή σε ανάρτηση στο διαδίκτυο. Κατόπιν να μεταδώσω την είδηση όσο πιο ψύχραιμα και κατανοητά για τους ακροατές-θεατές, ώστε να μάθουν τι έχει συμβεί, αλλά χωρίς υπερβολές, κρίσεις, φωνές, πανικό. Προσπαθώ να βάλω στην άκρη όποιο συναίσθημα με καταλαμβάνει εκείνη τη στιγμή ως άνθρωπο. Για παράδειγμα όταν πάω να καλύψω ένα έγκλημα. Όπως καταλαβαίνετε, το πρώτο που νιώθεις ως άνθρωπος είναι λύπη για εκείνον που έχασε τη ζωή του και θυμό για εκείνον που του την αφαίρεσε. Όμως εκείνη την ώρα, εσένα η δουλειά σου δεν είναι να ‘δικάσεις’ ή να ‘αθωώσεις’ κανέναν, να πάρεις το μέρος της μιας ή της άλλης πλευράς. Οφείλεις να μεταδώσεις αυτό που συνέβη και να το κάνεις έγκυρα και ψύχραιμα. Όταν τελειώνω τη δουλειά μου (που μπορεί να κρατήσει ώρες ή και μέρες, ανάλογα με το περιστατικό) και πάω σπίτι μου, τότε ναι, μου έχει συμβεί αρκετές φορές να ‘καταρρεύσω’. Θα θυμώσω, θα κλάψω, θα βρίσω…ό,τι κάνει ένας άνθρωπος σε τέτοιες περιπτώσεις»
Α.Σ- Με ποια κριτήρια αποφασίζετε τα θέματα που θα δημοσιεύσετε; Πόσο δύσκολη είναι η επιλογή; Αποφασίζετε μόνη σας ή μαζί με τους συναδέλφους;
Μ.Τ.«Μόνα τους αποφασίζουν ίδια τα θέματα! Μας διαλέγουν, δεν τα διαλέγουμε! Και για να σας δώσω να καταλάβετε τι εννοώ, θα σας πω για την ιεράρχηση των θεμάτων. Είναι μια διαδικασία που την διδάσκεσαι από την πρώτη μέρα που θα πας στη σχολή και δεν είναι εύκολο να σας την εξηγήσω μέσα σε λίγες γραμμές. (Εδώ δεν την έχουν καταλάβει δημοσιογράφοι που μετράνε χρόνια στη δουλειά, αλλά αυτό ας μην το θίξουμε…) Λοιπόν, πέραν των δευτερευόντων κανόνων που ισχύουν για την ιεράρχηση, ο πρώτος και βασικός κανόνας είναι: Προτάσσεται ό,τι γεγονός έχει σχέση με ανθρώπινη ζωή! Όσο για τη δυσκολία της επιλογής των θεμάτων που είναι ‘μικρότερης’ σημασίας, μειώνεται ο βαθμός δυσκολίας, όσο αυξάνεται η πείρα στη δουλειά. Το τι θέματα θα βγουν στις εκπομπές, άλλες φορές τα αποφασίζει ένας άνθρωπος, άλλες φορές δύο, τρεις ή και περισσότεροι συνάδελφοι μαζί. Εξαρτάται από μέσο ενημέρωσης κάθε φορά»
Α.Σ.- Πώς διαχειρίζεστε τους δικούς σας ανθρώπους, όταν ανησυχούν για τους κινδύνους που έχει το επάγγελμα του δημοσιογράφου;
Μ.Τ.«Τους λέω να είναι ψύχραιμοι, γιατί μια δουλειά είναι κι αυτή κι εμείς που την κάνουμε ξέρουμε να ‘φυλαγόμαστε’ κιόλας. Βέβαια πάντα μπορούν να προκύψουν απρόοπτα, αλλά αυτό συμβαίνει σε όλες τις δουλειές, ακόμα και σε μια βόλτα που μπορεί να βγεις και να σε χτυπήσει αυτοκίνητο, ας πούμε. Συνήθως, αν είμαι σε κάποιο θέμα που έχει επικινδυνότητα (για παράδειγμα μια μεγάλη πυρκαγιά), προσπαθώ να τους ενημερώνω όσο πιο συχνά γίνεται ότι είμαι καλά!»
Α.Σ.- Μπορείτε να αναφέρεται κάποιες εμπειρίες, που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
Μ.Τ. -«Υπάρχουν κάποια περιστατικά που θα μπορούσαν όντως να έχουν εξελιχθεί άσχημα, αλλά όταν συνέβησαν ήμουν στο ξεκίνημα της δουλειάς και ο ενθουσιασμός αλλά και η απειρία μου δεν μου επέτρεπαν να διαισθανθώ καν κίνδυνο. Το πιο πρόσφατο όμως ήταν το περασμένο καλοκαίρι σε μια από τις μεγάλες πυρκαγιές, καλύπτοντας τηλεοπτικό ρεπορτάζ, όταν μέσα σε λίγα λεπτά μας περικύκλωσε -με τον εικονολήπτη που δουλεύαμε μαζί- η φωτιά. Είχαμε μόνο μια κατεύθυνση διαφυγής, την οποία εννοείται ακολουθήσαμε, αλλά πέρασε σχεδόν ένα 24ωρο που την βγάλαμε στο δρόμο και σε μακρινή απόσταση από τα σπίτια μας βέβαια, γιατί η φωτιά ήταν τόσο μεγάλη που είχαν αποκλειστεί οι δρόμοι επιστροφής…»
Α.Σ.– Σε ένα μικρό παιδί, σε ένα γονέα, σε ένα αδερφό ή στον γείτονα, ποιο μάθημα ζωής/φιλοσοφίας θέλετε να δώσετε, όπως το έχετε κατανοήσει στο χώρο εργασίας σας, από τη συναναστροφή σας με διάφορους ανθρώπους;
Μ.Τ.«Να μην ‘καταπίνουν’ αμάσητο ό,τι τους σερβίρουν. Να ψάχνουν πίσω από το προφανές. Να έχουν κριτική σκέψη και ανοιχτό μυαλό»
Α.Σ.– Έχετε το ίδιο ενθουσιασμό για την εργασία σας όπως τον πρώτο καιρό; Ήταν το επάγγελμα του δημοσιογράφου όπως το είχατε φανταστεί, πριν ξεκινήσετε;
Μ.Τ.«Αν είχα τον ίδιο ενθουσιασμό τόσα χρόνια μετά… μάλλον θα υπήρχε πρόβλημα, χαχα! Εννοώ πως στην αρχή, όλα σου φαίνονται υπέροχα, γιατί είναι πρωτόγνωρα. Στην πορεία τα συνηθίζεις και σε κάποια στιγμή σου φαίνονται τόσο δεδομένα όσο ότι θα πιεις, ας πούμε, νερό. Αυτή είναι και η φυσιολογική εξέλιξη όλων των επαγγελμάτων νομίζω.
Τώρα, αν το βρήκα όπως το είχα φανταστεί; Η απάντηση είναι ‘και ναι και όχι’ και για να εξηγήσω τι εννοώ: Πριν πάω στη σχολή, φανταζόμουν ότι θα έρθει η στιγμή που θα γίνω πολεμική ανταποκρίτρια. Όταν πήγα στη σχολή φανταζόμουν ότι θα κάνω ερευνητική δημοσιογραφία και θα αποκαλύπτω σκάνδαλα. Όταν τελείωνα, ήθελα να κάνω μόνο αστυνομικό και δικαστικό ρεπορτάζ… Κι όταν ξεκίνησα να δουλεύω, ανακάλυψα ότι τελικά μ’ αρέσει μόνο το πολιτιστικό ρεπορτάζ, αλλά πρέπει να κάνω και λίγο απ’ όλα! Στην επαρχία είναι πολυτέλεια να νομίζεις ότι θα κάνεις αποκλειστικά και μόνο έναν τομέα, οπότε αποφασίζεις ότι θα κάνεις ελεύθερο ρεπορτάζ που ουσιαστικά τα περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα υπόλοιπα είδη. Τώρα μην ρωτήσετε αν γίνεται να τα κάνεις όλα καλά… Προφανώς και όχι! Κάπου θα είσαι καλύτερος, κάπου λιγότερο καλός κι αλλού απλώς παρακαλάς να μην είσαι κακός»
Α.Σ.-Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο, μία νέα που θέλει να μπει στο χώρο της δημοσιογραφίας;
Μ.Τ.«Να το κάνει αν το αγαπάει πολύ και να έχει ψάξει το γιατί θέλει να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα».
Α.Σ.- Ποια βαρύνουν περισσότερο σ’ αυτό το επάγγελμα; Τα θετικά ή τα αρνητικά;
Μ.Τ. «Για μένα τα θετικά! Αν ήταν αλλιώς, θα είχα αλλάξει δουλειά».
Α.Σ.– Δημοσιογράφος στον ημερήσιο, τύπο; Στον περιοδικό τύπο; Στην τηλεόραση; Ποιο είναι καλύτερο κατά την γνώμη σας;
Μ.Τ.«Εγώ αγαπώ πολύ το ραδιόφωνο! Αυτό βάζω πρώτο και πάνω απ’ όλα. Κατόπιν τον ημερήσιο τύπο, στη συνέχεια τον περιοδικό και, τέλος, την τηλεόραση»
Α.Σ. – Αντί αυτού, ποιο άλλο επάγγελμα θεωρείτε πως θα σας ταίριαζε;
Μ.Τ. «Αλήθεια δεν έχω ιδέα! Δεν έχω μπει ποτέ στη διαδικασία να σκεφτώ ότι θα κάνω άλλη δουλειά. Ηταν αποκλειστική μου επιλογή από πολύ μικρή ηλικία κι αυτό σπούδασα πολύ στοχευμένα. Κι αν είχα το δικαίωμα της επιλογής από την αρχή, πάλι το ίδιο θα διάλεγα».