Ἑορτάστηκαν μέ τήν δέουσα ἐκκλησιαστική τάξη τά ὀνομαστήρια τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μάνης κ. Χρυσοστόμου Γ’ στίς 12 καί 13/11/2024, τόσο μέ τόν Ἀρχιερατικό Ἑσπερινό καί τήν ὁμιλία τοῦ Σεβ. πρός τούς προσκληθέντας δασκάλους, ὅσο καί μέ τήν Πανηγυρική Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία καί τό κήρυγμα μέ θέμα: «Ὁ Ι. Χρυσόστομος ὡς ἱεροκήρυκας, ὡς ἱερουργός καί ὡς ποιμένας».
Κατά τήν Θεία Λειτουργία παρέστη συμπροσευχόμενος στό Ἱερό Βῆμα ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Μονεμβασίας καί Σπάρτης κ. Εὐστάθιος.
Παρέστησαν ὁ Δήμαρχος Ἀν. Μάνης κ. Ἀνδρεᾶκος, συνοδευόμενος ἀπό τόν Πρόεδρο τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, Ἀντιδημάρχους καί Δημοτικούς Συμβούλους, ὁ Ἀστυνομικός Διευθυντής Λακωνίας, Ταξίαρχος κ. Τσιγαρίδης, ὁ Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Τζινᾶκος καί ὁ Διοικητής τοῦ Α.Τ. Γυθείου, Ἀστυνόμος Β’ κ. Βασιλᾶκος.
Παρακάτω παραθέτουμε περίληψη τῆς ὁμιλίας τοῦ Σεβ. Πρός τούς δασκάλους ὡς καί τό θεῖο κήρυγμα τῆς κυριωνύμου ἡμέρας.
Ὁ Ἱ. Χρυσόστομος καί ὁ διδάσκαλος
Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μάνης κ. Χρυσοστόμου Γ’
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι ἕνας μεγάλος θεοφόρος Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας.
Ἰδιαίτερα, ἤκουσε τήν προτροπή τοῦ Ψαλμωδοῦ «Δράξασθε παιδείας» (Ψαλμ. 2, 12) καί μετά πολλοῦ ζήλου ἐπεδόθηκε στή συμμόρφωση πρός αὐτή.
Πράγματι, ὑπῆρξε πανεπιστήμων. Εἶχε σπουδάσει σέ μεγάλα πνευματικά-ἐκπαιδευτικά κέντρα, σέ περίφημες σχολές τῆς ἐποχῆς του, ἀπό φιλοσοφία καί ρητορική, μέχρι ἀριθμητική, ἀστρονομία καί ἰατρική. Μελέτησε σέ βάθος «τί ἐστὶ ἄνθρωπος;» καί στήριξε, ἔγραψε καί διηκόνησε μέ σύνεση, σοφία καί διάκριση τόν πλησίον, ἀπ’ ὅποια ἔπαλξη κι’ ἄν βρέθηκε. Τό σημαντικότερο δέ ἦταν ὅτι θεμελίωσε τήν ἑλληνική καί χριστιανική παιδεία καί δημιούργησε τό μέγα εὐεργέτημα τῆς ἀνθρωπότητος, τόν ἑλληνοχριστιανικό πολιτισμό. Ἡ Φιλοσοφία τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδος καί τά διδάγματα τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου συναντήθηκαν στό πνεῦμα τῆς νέας παιδείας πού διεμόρφωσε ὁ Ἱ. Χρυσόστομος μαζί βέβαια καί μέ τούς ἄλλους δύο μεγάλους Ἱεράρχες, τόν Μ. Βασίλειο καί Γρηγόριο τόν Θεολόγο.
Εἰδικότερα, ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ὑπογραμμίζει τήν σπουδαιότητα τῆς ἀγωγῆς τῶν διδασκομένων, ἐκ μέρους τοῦ ἐπιφορτισμένου μέ τήν διδασκαλία. Λέγει ὅτι ὁ διδάσκαλος ὀφείλει νά ἔχει φρόνηση, ἐνάρετο βίο, γνώσεις ψυχολογίας, κῦρος, ἀκέραιο χαρακτήρα καί βέβαια ταλέντο διδασκαλίας. Προσθέτει ἀκόμη ὅτι ὁ διδάσκαλος πρέπει πρῶτον νά εἶναι «ἑαυτοῦ διδάσκαλος». Ἔπειτα ὑπογραμμίζει ὡς ἄριστη παιδαγωγική μέθοδο τήν ἀξία τῆς πατρικῆς ἀγάπης. «Οὐδὲν οὕτω πρὸς διδασκαλίαν ἐπαγωγόν, ὡς τὸ φιλεῖν καὶ φιλεῖσθαι», θά πεῖ ὁ Ἱ. Χρυσόστομος. Γιά τόν Ἱ. Χρυσόστομο μεγάλη ἀξία ἔχει ὁ συνδυασμός ἐπιείκειας καί αὐστηρότητας. Τόνιζε ἀκόμη τήν λιτότητα, τήν σπουδαία ἐπίδραση τῆς γυμναστικῆς καί τῆς μουσικῆς, τήν ἀποφυγή τῶν καταχρήσεων, ἀλλά καί ἰδιαίτερα ὑπογράμμιζε τήν πνευματική τροφή τῆς ψυχῆς, πού εἶναι ἡ προσευχή, ἡ ὁποία καί ἐνδυναμώνει διδάσκοντες καί διδασκομένους. Συνοψίζει δέ τήν ὅλη ἐκπαίδευση, στό «ἐθίζειν πρὸς τὰ δέοντα», «χαλινοῦν μετ’ ἀκριβείας», «κολάζειν τά νοσήματα τῆς ψυχῆς» καί «ρυθμίζειν» πρός τό ἄριστον «ἔργῳ καί λόγῳ». Ὅλα αὐτά, εἶναι τά γερά θεμέλια μιᾶς παιδαγωγικῆς, ἡ ὁποία πράγματι ἐξυψώνει τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη, καθ’ ὅτι ἄλλωστε ἡ διαμόρφωση τῆς προσωπικότητος καί ἡ καθόλου ἀγωγή εἶναι «τέχνη τεχνῶν καί ἐπιστήμη ἐπιστημῶν» κατά τόν ἄλλον μεγάλο Πατέρα, τόν Γρηγόριον.
Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, λοιπόν, ἀνεδείχθη ὑψηλοῦ ἐπιπέδου παιδαγωγός, ἀκριβῶς, διότι ἀγάπησε τήν παιδεία καί ἡ ἀρίστη παιδαγωγία του διαπιστώνουμε ὅτι εἶναι ὁ σπουδαῖος συνδυασμός: γνώση καί ἦθος.
Στό κήρυγμά του ὁ Σεβ. εἶπε τά ἑξῆς:
Ἀπό τίς κορυφαῖες ἅγιες προσωπικότητες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος. Εἰδικά, ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας χρησιμοποιεῖ ὑπέροχες λέξεις καί φράσεις γιά νά ἐγκωμιάσει καί ἐξυμνήσει τόν θεοφόρο αὐτόν Πατέρα τοῦ 4ου αἰῶνα. Ἰδού μερικές: «Χαίροις ὦ Χρυσολόγε πάγχρυσε Ἰωάννη», «Τῶν ἀρετῶν τό θησαύρισμα», «Στόμα τῆς Ἐκκλησίας», «Σάλπιγξ χρυσόφωνος», «Θεολογίας ἡ ἀκρίβεια», «Τῶν ἁμαρτανόντων ἡ διόρθωσις», «Τῶν ὀρφανῶν ὁ Πατήρ», «Ἀδικουμένων ὀξυτάτη βοήθεια», «Ἐπίγειος ἄγγελος καί οὐράνιος ἄνθρωπος».
Προσεγγίζουμε τρεῖς πλευρές τῆς προσωπικότητός του.
α) Ὁ Ἱ. Χρυσόστομος, ὡς διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας. Πράγματι, ὁ ἅγιος Χρυσόστομος ὑπῆρξε ἀκούραστος διδάσκαλος, ἑρμηνευτής καί ἀληθής θεολόγος τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας. Εὐρυτάτης παιδείας ἀνήρ, πολυταλαντοῦχο πνεῦμα, ἐφάμιλλος τοῦ Δημοσθένους καί ὑπέρτερος τοῦ Ἀριστοτέλους, ἀποκαλεῖται ὁ κατ’ ἐξοχήν ἱεροκήρυξ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ πρύτανης τοῦ ἄμβωνα. Μιλοῦσε μέ φυσικότητα, χωρίς ἐπιτήδευση, μέ πλουσιότατο λεξιλόγιο. Ἦταν πάντοτε ἔτοιμος νά μιλήσει καί δέν κήρυττε γιά τήν δική του δόξα, ἀλλά πάντοτε ἔδειχνε τόν Χριστό. Οἱ ὁμιλίες του ἦταν πράγματι ἀριστουργήματα λόγου καί πνευματικοῦ βάθους. Εἶχε μελετήσει καί ἐμβαθύνει στήν Ἁγία Γραφή ὡς κανένας ἄλλος. Οἱ ἑρμηνευτικές ὁμιλίες στήν Π. Διαθήκη φθάνουν περίπου τίς 70, ἐνῶ στήν Καινή περί τίς 500. Γιά τόν Ἀπόστολο Παῦλο 7 ὁμιλίες εἶναι ἀφιερωμένες σ’ αὐτόν. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ ἀριθμός τῶν χειρογράφων πού σώζονται εἶναι μεγαλύτερος ἀπό τόν ἀριθμό τῶν χειρογράφων ὅλων τῶν ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων. Στή Δύση μάλιστα, σαράντα χρόνια μετά τήν κοίμησή του, παρουσιάζεται ἡ πρώτη μετάφραση. Σήμερα ὑπάρχει ἐξαιρετικά μεγάλη ἡ βιβλιογραφία ἀπό διατριβές, μελέτες, ἄρθρα, δοκίμια καί βιογραφίες σχετικά μέ τό χρυσοστομικό ἔργο.
Μέ τόν λόγο καί τή συγγραφή του τέρπει συστηματικά, συγκινεῖ, ἐξυψώνει καί ἀναβαθμίζει τόν πιστό χριστιανό. Ὡς λέγει ὁ Μ. Φώτιος, οἱ λόγοι του εἶχαν τό «καθαρόν», τό «λαμπρόν» καί τό «εὐκρινές». Μιλοῦσε συχνά δίς τῆς ἡμέρας καί ὁ λαός τόν παρηκολούθει μέ ἀδιάπτωτον προσοχήν, μέ συγκίνησιν καί πολλές φορές μέχρι δακρύων καί χειροκροτημάτων.
Αὐτόν, λοιπόν, ὁ λαός τόν ὀνόμασε «χρυσό στόμα», Χρυσόστομον!
β) Ὁ Ἱ. Χρυσόστομος ὡς ἱερουργός τῶν Θείων Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας. Ἦταν «ὅλος ἱερωμένος Θεῷ». Ὅταν τελοῦσε τήν Θεία Λειτουργία τόν ἔβλεπες ἐξαϋλωμένο. Βρισκόταν στά οὐράνια. Ἄλλωστε οἱ 6 λόγοι του «περί Ἱερωσύνης» εἶναι ἕνα ἔργο μεγάλης θεολογικῆς ἀξίας καί σημασίας ὅπου ἐκεῖ διαπιστώνει ὁ ἀναγνώστης, τό πῶς θεωροῦσε τό ὑπούργημα τῆς ἱερωσύνης ὁ θεῖος πατήρ. Ἡ φράση του: «Ἡ γάρ ἱερωσύνη τελεῖται μέν ἐπί τῆς γῆς, τάξιν δέ ἐπουρανίων ἔχει ταγμάτων», ἔχει μείνει κλασική καί γι’ αὐτό ὁ ἴδιος συνεκλονίζετο ὅταν βρισκόταν ἐνώπιον τῆς Ἁγίας Τραπέζης. Γράφει ἀκόμη: « Ὅταν δέ καί τό Πνεῦμα τό ἅγιον καλῆ ὁ ἱερεύς καί τήν φρικωδεστάτην ἐπιτελῆ θυσίαν καί τοῦ κοινοῦ πάντων συνεχῶς ἐφάπτηται Δεσπότου, ποῦ τάξωμεν αὐτόν, εἰπέ μοι; Πόσην δέ αὐτόν ἀπαιτήσωμεν καθαρότητα καί πόσην εὐλάβειαν; Ἐννόησον γάρ ὁποίας τάς ταῦτα διακονουμένας χεῖρας εἶναι χρή, ὁποίαν τήν γλῶτταν τήν ἐκεῖνα προχέουσαν τά ρήματα, τίνος δέ οὐ καθαρωτέραν καί ἁγιωτέραν τήν τοσοῦτον πνεῦμα ὑποδεξαμένην ψυχήν. Τότε καί ἄγγελος παρεστήκασι τῷ ἱερεῖ». Εἶναι ὁ ὑμνητής τῆς ἱερωσύνης καί ὁ θεολόγος τῆς Εὐχαριστίας. Καί μόνον νά διαβάσουμε τήν φοβερή εὐχή τῆς Θ. Λειτουργίας του κατά τήν διάρκεια τοῦ Χερουβικοῦ Ὕμνου: «Οὐδείς ἄξιος τῶν συνδεδεμένων ταῖς σαρκικαῖς ἐπιθυμίαις καί ἡδοναῖς προσέρχεσθαι ἤ προσεγγίζειν ἤ λειτουργεῖν σοι…», καταλαβαίνουμε τό ὕψιστο μέτρο τῆς ἁγιότητος, ἱεροπρεπείας καί πνευματικῆς ἀναβάσεως τοῦ πρεσβυτέρου εἰς Ἀντιόχειαν καί ὕστερον Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Ἱεροῦ Χρυσοστόμου. Ἀληθής ἱερουργός καί μύστης τῶν Μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Δέν θά πρέπει, προσέτι, νά λησμονοῦμε στή συνάφεια αὐτή καί τίς τέσσερις εὐχές τῆς Ἀκολουθίας πρό τῆς θείας Μεταλήψεως, τίς τόσο μεστές εὐχαριστιακοῦ ρεαλισμοῦ καί περιεχομένου.
γ) Ὁ Ἱ. Χρυσόστομος ὡς ποιμήν τῶν λογικῶν προβάτων τῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ. Πράγματι, δέν ἔμεινε μόνον εἰς λόγους ἀλλά προχωροῦσε καί εἰς ἔργα ἀγάπης γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ. Ὑπῆρξε πατέρας πενήτων, χηρῶν, ὀρφανῶν, θλιβομένων, πονεμένων συνανθρώπων του. Τό δάκρυ τῶν ἄλλων καί ὁ πόνος καί ἡ δοκιμασία ἦταν καί βάρος καί γι’ αὐτόν. Ἵδρυσε νοσοκομεῖα, γηροκομεῖα, πτωχοκομεῖα. Στήν Ἀντιόχεια 3000 ψυχές εἶχαν τό συσσίτιό τους καί στήν Κωνσταντινούπολη 7000 εἶχαν τροφή καί ἐνδυμασία ἀπό τόν Ἱεράρχη Χρυσόστομο. Εἶχε ἐφαρμόσει τό λεγόμενο «Κιβώτιο πενήτων» στά σπίτια καί σ’ αὐτό, κατά προτροπή του, οἱ χριστιανοί συγκέντρωναν χρήματα γιά τούς πτωχούς. Ἔλεγε: «Ἔχεις ὀβολό, ἀγόρασε οὐρανό». Δέν δίστασε νά ἀντιμετωπίσει καί αὐτήν τήν φιλοχρήματο καί ματαιόδοξο αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, ὅταν ἔπρεπε νά ὑπερασπισθεῖ τό δίκαιο τῶν ἀδικουμένων. Ἀκόμη καί ἀπό τους τόπους τῆς ἐξορίας του, ὁ Ἱ. Χρυσόστομος μεριμνοῦσε γιά τήν ἐλεημοσύνη καί βοήθεια τῶν πτωχῶν. Καί ἀπό ἐκεῖ συνέχιζε τήν φιλανθρωπική καί ἱεραποστολική του δραστηριότητα. Ἦταν κατ’ ἐξοχήν «ὁ κοινωνιολόγος τοῦ ἄμβωνος» καί ἀνύστακτος πατέρας δίπλα στόν πτωχό. Ἐδῶ βλέπουμε τόν Χρυσόστομο νά εἶναι χρυσός καί στά ἔργα ἀγάπης .
Καιρός, ὅλοι μας, νά διδαχθοῦμε ἀπό τόν ἀπαράμιλλο ἅγιο θεοφόρο πατέρα τῆς Ἐκκλησίας, τόν Ἱερό Χρυσόστομο.
