Του Σταύρου Μαυρουδέα*
Στη φετινή ΔΕΘ ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε ένα πλαίσιο ιδεών και μέτρων για μια φιλολαϊκή έξοδο από την κρίση σε αντιπαράθεση με τη μνημονιακή βαρβαρότητα. Πέρα από τις εμετικές φωνασκίες των διάφορων μνημονιακών φερέφωνων, το κρίσιμο ερώτημα για τον κόσμο της Αριστεράς και της εργασίας είναι αν πράγματι το πλαίσιο αυτό συνιστά ένα ρεαλιστικό φιλολαϊκό πρόγραμμα ή αποτελεί απλώς ένα εκλογικίστικο πυροτέχνημα.
Το πρώτο τμήμα του αποτελεί ένα ευχολόγιο ιδεών («κούρεμα» μέρους του χρέους, περίοδος χάριτος στην εξυπηρέτησή του, ρήτρα ανάπτυξης στην αποπληρωμή του, μη συνυπολογισμός των δημόσιων επενδύσεων στα δημοσιονομικά ελλείμματα, ευρωπαϊκό πρόγραμμα επενδύσεων χρηματοδοτημένο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) που δεσμεύεται ξεκάθαρα στην παραμονή εντός της Ε.Ε. και που η υλοποίησή τους εναπόκειται στην καλή θέληση και συναίνεση των ηγεμονικών δυνάμεών της. Τι πείθει ότι ακόμη και αυτό το ανεπαρκές για την επίλυση των δομικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας (έλλειψη συνοχής, αποβιομηχάνιση, διείσδυση του ξένου κεφαλαίου κ.λπ.) πρόγραμμα θα γίνει δεκτό από την Ε.Ε.; Τι θα γίνει στην περίπτωση που αυτό απορριφθεί μετά πολλών επαίνων;
Ηουσία της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ επικεντρώνεται στο δεύτερο τμήμα της που αποστοιχιζόμενη εντελώς από το πρώτο τμήμα αποτελεί «ένα εθνικό σχέδιο υλοποιήσιμο προτού και ανεξάρτητα από την έκβαση της διαπραγμάτευσης». Συνίσταται σε μία σειρά άμεσων μέτρων που στοχεύουν στην απάλυνση των βαρών των εργαζομένων και των μικρομεσαίων στρωμάτων [αντιμετώπιση ακραίων φαινομένων φτώχειας (με επιδοτήσεις στέγασης, διατροφής, ενέργειας και μετακίνησης σε συγκεκριμένες κοινωνικές κατηγορίες), σεισάχθεια, φοροελαφρύνσεις, αύξηση βασικού μισθού, πρόγραμμα δημόσιας απασχόλησης, σταδιακή επαναφορά μισθών και ρύθμιση της αγοράς εργασίας κ.λπ.], στη στήριξη της ανάπτυξης (ίδρυση αναπτυξιακής τράπεζας κ.λπ.) και στον εκδημοκρατισμό του κράτους.
Τα μέτρα αυτά επίσης δεν έχουν κάποια προγραμματική συνοχή αλλά αποτελούν αποσπασματικές εξαγγελίες με αμφίβολα αποτελέσματα. Τα προγράμματα στήριξης συγκεκριμένων κατηγοριών εντάσσονται στη νεοφιλελεύθερη λογική των διακριτικών παρεμβάσεων που δεν επαναφέρει τα προηγούμενα καθολικής κάλυψης συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και που έχει αποτύχει παγκόσμια να αντιμετωπίσει τα αυξανόμενα προβλήματα φτώχειας. Η σεισάχθεια που εξαγγέλλεται είναι εξαιρετικά μικρή (2 δισ.) όταν τα χρέη των νοικοκυριών φθάνουν τα 35 δισ. Η επαναρρύθμιση της αγοράς εργασίας και η ακριβής λειτουργία του προγράμματος δημόσιας απασχόλησης δεν διευκρινίζονται πουθενά. Αντίθετα διευκρινίζεται ότι ο μεγάλος όγκος των νέων θέσεων εργασίας θα είναι μερικής απασχόλησης που συνεπάγεται ότι η αύξηση του κατώτατου βασικού μισθού ουσιαστικά ακυρώνεται. Η σύνδεση της χρηματοδότησης των προγραμμάτων κοινωνικής ανακούφισης με το ΕΣΠΑ και το ΤΧΣ είναι τουλάχιστον αφελής αν όχι επικίνδυνη. Το πρώτο έχει γνωστά προβλήματα απορροφητικότητας, έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει την ανεργία παρά τα πάμπολλα προγράμματά του που ήδη τρέχουν και επιπλέον προωθεί μόνο κακοπληρωμένες, εντατικοποιημένες και ανασφαλείς θέσεις εργασίας. Το ΤΧΣ προορίζεται μόνο για τις τράπεζες που ήδη αντιμετωπίζουν νέα προβλήματα ανακεφαλαιοποίησης και για τα οποία δεν λέει λέξη πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ που ξέχασε ξαφνικά τις διακηρύξεις περί κρατικοποίησης εν ονόματι της αναπτυξιακής τράπεζας (σε τι διαφέρει από την παλιά αποτυχημένη ΕΤΒΑ; Με μόνον ένα 1 δισ. κεφάλαιο τι μπορεί να κάνει;) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τέλος, όλες αυτές οι προτάσεις συνειδητά αποδέχονται τους ασφυκτικούς ευρωπαϊκούς περιορισμούς των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος και αποσιωπάται ότι αυτά εντός της ΟΝΕ και της Ε.Ε. σημαίνουν υποχρεωτικά λιτότητα διαρκείας. Δεν λέγεται επίσης τίποτα για τους νέους κανόνες της Ε.Ε. για επιτήρηση των εθνικών προϋπολογισμών που αντικαθιστούν τις τρόικες με μόνιμους εποπτικούς θεσμούς των ηγεμόνων της Ε.Ε. Οι φοροελαφρύνσεις είναι στον αέρα εφόσον οι μοιραίες τρύπες στον κρατικό προϋπολογισμό δεν αναπληρώνονται από ένα εξαιρετικά προοδευτικό σύστημα φορολόγησης και χτύπημα της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής του κεφαλαίου.
Δεν χρειάζονται άλλες παραμυθίες. Μόνο δρόμοι υπάρχουν εμπρός. Ο μνημονιακός δρόμος που ωφελεί την εγχώρια και ευρωπαϊκή ολιγαρχία και φορτώνει όλα τα βάρη στην πλάτη της μεγάλης εργαζόμενης κοινωνικής πλειονότητας δημιουργώντας ένα νέο κοινωνικό Μεσαίωνα. Η απάλυνση αυτού του δρόμου -με διαπραγματεύσεις και επαναδιαπραγματεύσεις, με έξυπνες ή κουτές ιδέες- μπορεί να γίνει μόνο εάν αυτός ο κοινωνικός Μεσαίωνας έχει σχεδόν επιτευχθεί και οι κυρίαρχες τάξεις θεωρήσουν ότι μπορούν και πρέπει να αφήσουν λίγη λαϊκή αγανάκτηση να εκτονωθεί με κάποια ψίχουλα. Ο άλλος δρόμος είναι ο δρόμος της απελευθέρωσης της ελληνικής κοινωνίας από τα δεσμά της Ε.Ε. και η ανοικοδόμησή της σε μία βιώσιμη βάση και προς όφελος της μεγάλης εργαζόμενης πλειονότητας κόντρα στα συμφέροντα της εγχώριας ολιγαρχίας.
*Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
enet.gr
