Του Χρήστου Κορομηλά *
Το Πολιτικό σύστημα και η διάρθρωση των εξουσιών είναι ένα σύνολο διαλεκτικά διαρθρωμένων και αλληλεξαρτώμενων σχέσεων, δομών και μορφών του κοινωνικού βίου, που αναφέρονται στην οργάνωση, στην άσκηση ή την διεκδίκηση της εξουσίας. Σε συνθήκες, μάλιστα, γενικευμένης κρίσης το πολιτικό σύστημα και οι εκπρόσωποι του δοκιμάζονται για τις αντοχές τους καθώς η Ιστορία, η θρησκεία και ο τοπικισμός καθίσταται προνομιακός χώρος για την ιδεολογική και πολιτική διαμάχη. Η γνωστή ωστόσο ρήση του Τσόρτσιλ «Η δημοκρατία είναι η χειρότερη μορφή διακυβέρνησης με εξαίρεση όλες τις άλλες» αποτυπώνει με γλαφυρό τρόπο την αξία του δημοκρατικού πολιτεύματος με σαφείς και διακριτούς ρόλους στην άσκηση της εξουσίας σε κάθε βαθμό διοίκησης.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνουμε μια «βουτιά» στην ιστορία για να διαπιστώσουμε πως εξελίχτηκε η δομή της εξουσίας στη χώρα μας διαχρονικά και πως πρόσωπα με ηγετικό ρόλο εγκλωβισμένα σε ατυχείς προσωπικές επιλογές αποτέλεσαν πολλές φορές τα βαρίδια στην προσπάθεια της χώρας να έχει ένα καλύτερο μέλλον.
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης ο βυζαντινός κρατικός μηχανισμός αντικαθίσταται από τη θεοκρατική και δεσποτική οθωμανική διοίκηση. Ανώτατος πολιτικός και θρησκευτικός άρχοντας ήταν ο Σουλτάνος ο οποίος ασκούσε εξουσία ζωής και θανάτου πάνω στους υπηκόους του, η χρήση του ονόματος «ραγιάς» για τους μη μουσουλμάνους υπηκόους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας δηλώνει σε ένα βαθμό τη στάση της αυτοκρατορίας απέναντι στους υποτελείς. Μετά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 η πατρίδα γνώρισε εσωτερικές, εμφύλιες αλλά και έντονα κοινωνικές συγκρούσεις καθώς μετά τις πρώτες επιτυχίες στα πεδία των μαχών ακολούθησαν οι γνωστές προστριβές προσωπικού χαρακτήρα μεταξύ των οπλαρχηγών, ενώ και σε επίπεδο πολιτικών δυνάμεων οι συγκρούσεις θυμίζουν φατρίες παρά πάλη με κανόνες πολιτικού πολιτισμού. Η πολιτική κρίση εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο το πρώτο εξάμηνο του 1824. Οι δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις ήσαν από τη μία πλευρά οι σημαντικότεροι στρατιωτικοί της Πελοποννήσου με επικεφαλής τον Κολοκοτρώνη («Αντικυβερνητικοί») και από την άλλη οι σημαντικότεροι πολιτικοί της Πελοποννήσου και οι νησιώτες («Κυβερνητικοί»). Το θέατρο των επιχειρήσεων υπήρξε η Πελοπόννησος. Το έναυσμα για τον δεύτερο γύρο του εμφύλιο έδωσε η άρνηση των κατοίκων της Τριφυλίας να πληρώσουν φόρους στην κυβέρνηση Κουντουριώτη. Αυτός έστειλε στρατεύματα για να επιβάλει τη θέληση της κυβέρνησης ωστόσο οι «κυβερνητικοί» νικήθηκαν και οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν…
Ιστορικά, η πρώτη διαίρεση της χώρας σε νομούς τοποθετείται το 1833, η διοίκηση οργανώθηκε σε τρία επίπεδα: νομός, επαρχία, δήμος. Σε ολόκληρο το βασίλειο συστήθηκαν 10 νομαρχίες, 47 επαρχίες και 280 δήμοι. Τόσο ο νομάρχης όσο και ο έπαρχος διορίζονταν από την αντιβασιλεία, η οποία μπορούσε να τους μεταθέσει σε άλλη περιοχή ή και να τους αποπέμψει. Μάλιστα, στις θέσεις αυτές αποφευγόταν η τοποθέτηση ντόπιων, όπως και η διατήρηση κάποιου για μεγάλο διάστημα στην ίδια περιοχή. Με τον τρόπο αυτό γινόταν προσπάθεια να παρεμποδιστεί η δημιουργία στην περιφέρεια εξουσιαστικών πυρήνων σχετικά αυτόνομων από την κεντρική διοίκηση. Όσο για τα νομαρχιακά και επαρχιακά συμβούλια, όργανα στα οποία θα μπορούσε να εκφραστεί πολιτικά η τοπική κοινωνία, δεν απέκτησαν ποτέ πραγματική ισχύ. Αλλά, ακόμα και στη βαθμίδα της τοπικής αυτοδιοίκησης, η εκλογή δημάρχου ήταν στην πραγματικότητα διορισμός, εξαιτίας ενός συστήματος περιορισμένης ψηφοφορίας που ευνοούσε ασφαλώς την ανάδειξη των εκλεκτών του παλατιού.
Στη συνέχεια της Ελληνικής ιστορίας η συνολικότερη κοινωνική και πολιτική αντίθεση ανάμεσα τόσο σε κοινωνικές ομάδες όσο και στους παλαιούς και νέους πληθυσμούς, που ενσωματώθηκαν με την εδαφική επέκταση ως αποτέλεσμα των βαλκανικών πολέμων και των επιτυχιών που ακολούθησαν, συγκεκριμενοποιήθηκε στη σύγκρουση ανάμεσα στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και το βασιλιά Κωνσταντίνο Α’ για τη θέση της Ελλάδας στον A’ Παγκόσμιο πόλεμο. Το θέμα πήρε διαστάσεις εθνικού διχασμού, με κορύφωση τα χρόνια 1915-17 και τη δημιουργία δύο ελληνικών κρατών, ενός αντιβενιζελικού στο γεωγραφικό χώρο της Παλαιάς Ελλάδας κι ενός βενιζελικού στο γεωγραφικό χώρο των Νέων Χωρών με πρωτεύουσα την Θεσσαλονίκη.
Η ιστορία λοιπών με αυτά τα παραδείγματα που αποτελούν απλώς μερικούς κόκκους από την έρημο των περιστατικών της παλαιότερης και σύγχρονης Ελλάδας, καταδεικνύουν ένα πράγμα, η διαίρεση, ο δογματισμός και η έγερση τοπικιστικών διαφόρων αποτέλεσαν διαχρονικά μια μάστιγα και μια ανοικτή πληγή για την πολύπαθη πατρίδα μας .
Αναφέρομαι σε όλα αυτά καθώς προβλήματα συνεργασίας και συνύπαρξης προσώπων , θεσμών και πολιτικών κομμάτων παρατηρούνται και σήμερα και πεποίθηση μου είναι πως αν δεν βρεθεί μια δίοδο επικοινωνίας και συνεννόησης οι συνέπιες για το τόπο θα είναι ανυπολόγιστες. Εγωισμοί, προσωπικές στρατηγικές και μικροκομματικές λογικές στην σημερινή Ελλάδα με τα τόσα προβλήματα δεν πρέπει και δεν είναι αποδεκτές από όπου και αν προέρχονται. Είναι υποχρέωση των αρχόντων που ασκούν εξουσία να δήξουν την απαραίτητη σύνεση να κρατήσουν σταθερά το πηδάλιο και να μας οδηγήσουν σε ένα ασφαλές λιμάνι. Η επικράτηση οποιαδήποτε άλλης λογικής θα μας αποφέρει το τελειωτικό χτύπημα και θα μας στερήσει την μοναδική ευκαιρία να πάμε μπροστά και να παίξει η περιοχή μας αλλά και εν συνόλω η πατρίδα μας το ρόλο που της αξίζει με βάση την μοναδική ομορφιά, ιστορία και πολιτισμό που διαθέτει. Ο καθένας λοιπών ηγέτης που μετέχει στα κοινά με οποιαδήποτε ιδιότητα ας αναλογιστεί τις ευθύνες του και αναλόγως να πράξει…
*Οικονομολόγος ,master Ανοικτού Πανεπιστήμιου Κύπρου – Πρόεδρος Συλλόγου Τρίτεκνων Οικογενειών Ν. Μεσσηνίας
