Σε τρία διαφορετικά μέτωπα ταυτόχρονα σχεδιάζει η κυβέρνηση ένα νέο φορολογικό τοπίο, ενώ αυτά εκτείνονται σε διαφορετικούς χρόνους:

* Σε παρελθόντα η διόρθωση αδικιών της φορολογικής νομοθεσίας προηγούμενων χρόνων με το τελευταίο μίνι φορολογικό.

* Σε ενεστώτα η διαπραγμάτευση με τους πιστωτές για διαμόρφωση των συντελεστών του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας.

* Σε μέλλοντα τα σχέδια, οι επιτροπές και η χρήση τεχνολογιών μέσω των οποίων θα εντοπίζονται αδήλωτα εισοδήματα στο πλαίσιο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής.

“Τέλος τα παράλογα” των τεκμηρίων

Μετά από εκείνην στους οφειλέτες του Δημοσίου μέσω των 100 δόσεων, το υπουργείο Οικονομικών δίνει και μια δεύτερη σημαντική “ανάσα” σε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες. Και ειδικά σε αυτούς με πολύ χαμηλά εισοδήματα, ομογενείς και αγρότες. Με τις ρυθμίσεις του μίνι νομοσχεδίου που κατέθεσε η αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη, καταργούνται τα τεκμήρια διαβίωσης για σειρά φορολογουμένων που υπόκεινταν αδίκως σε αυτά.

Ειδικότερα οι προς ψήφιση διατάξεις προβλέπουν:

* Κατάργηση τεκμηρίων διαβίωσης ομογενών

Επαναφορά φορολογικού καθεστώτος προηγούμενου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος για εισοδήματα που αποκτήθηκαν μέσα στο 2013 και αποτροπή άδικης φορολόγησης κατοίκων εξωτερικού, κυρίως χιλιάδων Ελλήνων ομογενών, με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης (π.χ. δευτερεύουσα κατοικία, ΙΧ κ.λπ.), επειδή π.χ. απέκτησαν εισόδημα από τόκους καταθέσεων στη χώρα μας έστω και ενός ευρώ.

* Τρόπος φορολόγησης προστιθέμενης διαφοράς τεκμηρίων

Σε κάθε περίπτωση φορολογουμένου που έχει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (τόκους, μερίσματα, ενοίκια, μετοχές) τυχόν πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος (καθώς τα τεκμήρια προσδιορίζουν το εισόδημα σε υψηλότερο επίπεδο από το δηλωθέν) θα φορολογείται με κλίμακα μισθωτών και συνταξιούχων, άρα με αφορολόγητο όριο 9.550 ευρώ και όχι με συντελεστή 26% συν προκαταβολή επομένου έτους, εφόσον το τεκμαρτό εισόδημα δεν υπερβαίνει τα 9.500 ευρώ. Σε κάθε τέτοια περίπτωση ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει καλύψει με αποδείξεις το 10% της πρόσθετης διαφοράς φορολογητέου εισοδήματος, ώστε να μην φορολογηθεί.

* Φορολογικές ελαφρύνσεις για περιστασιακά και ευκαιριακά απασχολούμενους

Το δηλούμενο εισόδημα έως 6.000 ευρώ (με εξαίρεση το προερχόμενο από κεφάλαιο, από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου ή και από αγροτική δραστηριότητα) ή το τεκμαρτό εισόδημα έως 9.500 όσων είναι περιστασιακά και ευκαιριακά απασχολούμενοι (άνεργοι, νοικοκυρές, φοιτητές, συμμετέχοντες σε προγράμματα εργασιακής εμπειρίας κ.λπ.) εφόσον δεν είναι επιτηδευματίες (χωρίς έναρξη εργασιών και χωρίς βιβλία / στοιχεία) θα αντιμετωπίζεται φορολογικά ως προερχόμενο από μισθούς. Δηλαδή το εισόδημα αυτών των περιπτώσεων θα φορολογείται με την κλίμακα φορολογίας μισθωτών (υπό την προϋπόθεση της συγκέντρωσης αποδείξεων αξίας ίσης τουλάχιστον με το 10% του εισοδήματος) και χωρίς να βεβαιώνεται προκαταβολή φόρου επόμενου έτους.

* Iδιόχρηση ή δωρεάν παραχώρηση αγροτικών εκτάσεων

Δεν υπολογίζεται τεκμαρτό εισόδημα για τους ασκούντες ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα από ιδιόχρηση ή δωρεάν παραχώρηση αγροτικών εκτάσεων προς ανιόντες / κατιόντες / συζύγους.

Κλειδί για συμφωνία ο ΦΠΑ

Η προσέγγιση Αθήνας – δανειστών για το επιδιωκόμενο πρωτογενές πλεόνασμα -αλλά και η επίτευξη συμφωνίας- προϋποθέτει οριστικοποίηση των συντελεστών Φόρου Προστιθέμενης Αξίας. Ο ΦΠΑ ήταν μία από τις 2-3 ενότητες στις οποίες παρατηρήθηκε χάσμα μεταξύ ΔΝΤ και Αθήνας. Η τελευταία, μετά την επικαιροποίηση της πρότασής της, πρότεινε τρεις συντελεστές: 6,5% ο υπερμειωμένος και 23% ο κανονικός, με τον μειωμένο (μεσαίο) να διαμορφώνεται στο επίπεδο που να κλείνει το δημοσιονομικό κενό.

Καθώς θεωρείται δύσκολο να μαζευτεί το 1,8 δισ. ευρώ που ζητούν οι πιστωτές με τον μεσαίο συντελεστή στο 11% όπως αρχικώς υπολογιζόταν (με επιδιωκόμενη επιπλέον δημοσιονομική απόδοση 340 εκατ. ευρώ εφέτος και 1,3 με 1,4 δισ. ευρώ το 2016) αυτός ενδέχεται να ανέλθει και στο 13%. Σε κάθε περίπτωση, διαμηνύει η Αθήνα, το τιμολόγιο ρεύματος επ’ ουδενί μετατάσσεται στον υψηλό συντελεστή όπως ζητούν οι δανειστές.

Από την πλευρά του, το Ταμείο άσκησε ασφυκτικές πιέσεις στην διάρκεια των διαπραγματεύσεων για καθιέρωση ενιαίου συντελεστή. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Τζέρι Ράις δήλωσε πως «…η δομή του ΦΠΑ είναι εξαιρετικά πολύπλοκη, πιστεύουμε ότι η απλοποίησή της θα αποφέρει πρόσθετα έσοδα 1% του ΑΕΠ» επαναλαμβάνοντας την αντίστοιχη δήλωση του προέδρου της Κομισιόν Ζ.Κλ. Γιούνκερ για έσοδα 1,8 δισ. ευρώ ή 1% του ΑΕΠ.

Για να υπάρξει τέτοιου μεγέθους αύξηση εσόδων από ΦΠΑ οι εναλλακτικές είναι είτε ενιαίος συντελεστής είτε αύξηση των υπαρχόντων είτε υπαγωγή αγαθών ή και κατηγοριών αγαθών και υπηρεσιών σε ανώτερο συντελεστή.

Νέα ηλεκτρονικά συστήματα ερευνών κατά της φοροδιαφυγής

Νέα όπλα αναζητεί το υπουργείο Οικονομικών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και την είσπραξη διαφυγόντων φόρων. Στα σχέδιά του βρίσκεται η χρήση αυτοματοποιημένης διαδικασία, ηλεκτρονικού ελέγχου και διασταυρώσεων η οποία θα εντοπίζει αδήλωτα εισοδήματα και περιπτώσεις παράνομου πλουτισμού.

Μέσω αυτής οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων και του ΣΔΟΕ θα μπορούν να ανασύρουν για κάθε φορολογούμενο -και σε ηλεκτρονική μορφή- όλα τα στοιχεία για τις κινήσεις των τραπεζικών του λογαριασμών, τις αγορές και τις πωλήσεις μετοχών, ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων. Έτσι θα συγκρίνουν αμέσως τα στοιχεία αυτά με τα αναγραφόμενα στις φορολογικές του δηλώσεις ποσά εισοδημάτων. Μέσω αυτών των διασταυρώσεων – εξπρές θα μπορούν να προσδιορίζουν με ακρίβεια και να φορολογούν άμεσα τα αποκρυβέντα και μη δηλωθέντα ποσά εισοδημάτων.

Για την επίτευξη του στόχου αυτού συστήθηκε με απόφαση του υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη 14μελής Ομάδα Εργασίας αποτελούμενη από στελέχη και υπαλλήλους του υπουργείου Οικονομικών, καθώς και από εκπροσώπους της Τράπεζας της Ελλάδος και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών με σκοπό να προχωρήσει στην αυτοματοποίηση της ελεγκτικής διαδικασίας για τον προσδιορισμό της προσαύξησης περιουσίας των φορολογουμένων, μέσω της δημιουργίας μιας μηχανογραφικής εφαρμογής η οποία θα διασταυρώνει άμεσα το σύνολο των δεδομένων που θα λαμβάνει από τις τράπεζες και το υπουργείο Οικονομικών και με βάση συγκεκριμένους αλγορίθμους θα προσδιορίζει το ύψος των εισοδημάτων που έχουν αποκρύψει οι φορολογούμενοι.

Η Ομάδα Εργασίας θα πρέπει συγκεκριμένα να προχωρήσει στα ακόλουθα βήματα:

* Στην οριστικοποίηση των τεχνικών προδιαγραφών των δεδομένων για τις κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών και τα περιεχόμενα των τραπεζικών θυρίδων τα οποία έχουν ζητηθεί από τις τράπεζες, καθώς και στον προσδιορισμό του τρόπου διαβίβασης αυτών στη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της ΓΓΔΕ και στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων.

* Στην αξιοποίηση των βάσεων δεδομένων του υπουργείου Οικονομικών, προκειμένου να είναι δυνατό να εξαχθούν ανά φορολογούμενο ή ανά ομάδες φορολογουμένων εισοδήματα, ακίνητα, μεταφορικά μέσα κ.λπ.

* Στη δημιουργία εφαρμογής, η οποία θα προσδιορίζει τη συνολική καθαρή ατομική ή οικογενειακή τραπεζική περιουσία για κάθε ΑΦΜ και ταυτόχρονα θα τη συγκρίνει με τα δηλωθέντα ατομικά ή οικογενειακά εισοδήματα κατ’ έτος.

* Στη βελτίωση του “Συστήματος Μητρώων Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών”, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία φυσικού ελέγχου κάθε ερευνώμενου προσώπου.