Να υιοθετήσουν «σφαιρική, ολοκληρωμένη και ισορροπημένη προσέγγιση» για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών, προτρέπει τις κυβερνήσεις η Διεθνής Επιτροπή του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB) στην ετήσια έκθεσή της που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Στην Ελλάδα η έκθεση παρουσιάστηκε από το ΚΕΘΕΑ, σύμβουλο οργανισμό του ΟΗΕ σε θέματα ναρκωτικών.

Η πολιτική και στρατηγική για τα ναρκωτικά, αναφέρει η Επιτροπή, χρειάζεται να αντανακλά την πολυπαραγοντική αιτιολογία του προβλήματος και να λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικοοικονομικές παραμέτρους που λειτουργούν ως μοχλοί του. Η Επιτροπή καλεί τις κυβερνήσεις να διασφαλίζουν το σεβασμό απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διεθνείς αρχές δικαίου και τις προτρέπει σε πολιτική και υλική υποστήριξη των προγραμμάτων πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης, θεραπείας, απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης, ακόμα και υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης και λιτότητας.

Τα κυριότερα θέματα που αναδεικνύει η έκθεση είναι:

Νέες ψυχοδραστικές ουσίες

Ο ΟΗΕ συνεχίζει να σημαίνει συναγερμό για τις νέες ψυχοδραστικές ουσίες, οι αναφορές για τις οποίες προέρχονται πλέον από κάθε γωνία του πλανήτη. Το 2014 καταγράφηκαν 388 διαφορετικές τέτοιες ουσίες, ήταν δηλαδή αυξημένες κατά 11% σε σχέση με το 2013. Πρόκειται κυρίως για συνθετικά κανναβινοειδή, συνθετικές καθινόνες και φαινεθυλαμίνες, καθώς και για πιπεραζίνες, τρυπταμίνες ή ουσίες φυτικής προέλευσης που δεν υπόκεινται σε έλεγχο.

Μεθυλφαινιδάτη

Αυξημένη κατά 66% παγκοσμίως είναι η κατανάλωση μεθυλφαινιδάτης, διεγερτικού που χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ). Η αύξηση αποδίδεται σε εσφαλμένη διάγνωση της ΔΕΠ-Υ, μη ορθές πρακτικές συνταγογράφησης και στο μάρκετινγκ των φαρμακευτικών εταιρειών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ από το 2011, περίπου το 11% του πληθυσμού ηλικίας 4 έως 17 ετών έχει διαγνωστεί με ΔΕΠ-Υ. Αντιστοίχως, στη Γερμανία, μέσα σε μία πενταετία (2006- 2011), ο αριθμός διαγνώσεων της ΔΕΠ-Υ αυξήθηκε κατά 42% στα άτομα κάτω των 19 ετών. Σύμφωνα με την έκθεση, την ουσία καταναλώνει και αυξανόμενος αριθμός εφήβων και νεαρών ενηλίκων σε περιόδους εξετάσεων, με την εσφαλμένη προσδοκία ότι αυτή βελτιώνει τις επιδόσεις.

Ελλιπής πρόσβαση σε ναρκωτικά φάρμακα

Την ώρα που τα αποθέματα οπιούχων πρώτων υλών υπερεπαρκούν για την κάλυψη των παγκόσμιων αναγκών, 5,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη, δηλ τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού, εξακολουθούν να έχουν ελάχιστη έως ανύπαρκτη πρόσβαση σε ναρκωτικά φάρμακα, όπως η μορφίνη και η κωδεΐνη, απαραίτητα για την αντιμετώπιση του σωματικού πόνου σε ασθενείς και τραυματίες. Το πρόβλημα οφείλεται σε οικονομικούς, πολιτιστικούς ή νομικούς λόγους, καθώς και στην ελλιπή εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού.

Νομιμοποίηση κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς

Σχολιάζοντας την πρόσφατη νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς στην Ουρουγουάη και στο Κολοράντο των ΗΠΑ, ο ΟΗΕ επισημαίνει ότι αντίκειται στις διεθνείς συμβάσεις για τον έλεγχο των ναρκωτικών, στις οποίες έχουν προσχωρήσει τόσο οι παραπάνω χώρες όσο και το σύνολο σχεδόν των κρατών του κόσμου. Η κάνναβη, αναφέρει ο ΟΗΕ, αναγνωρίζεται διεθνώς ως ιδιαιτέρως επικίνδυνη ουσία με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των ατόμων και γι΄ αυτό η αρμόδια Επιτροπή του συνεχίζει το διάλογο με τις αρχές αυτών των χωρών σε σχέση με το θέμα.

Ευρώπη και Ελλάδα

Για τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη η έκθεση αναφέρει ότι η ηρωίνη αντικαθίσταται μερικώς ως ουσία χρήσης από συνθετικά οπιοειδή, όπως η φαιντανύλη, η βουπρενορφίνη και η μεθαδόνη και ότι σε ορισμένες χώρες η πλειονότητα των εισαγωγών στα προγράμματα θεραπείας για οπιοειδή έχει ως αιτία την εξάρτηση από αυτές τις ουσίες. Αυξημένη εμφανίζεται η επικράτηση του ιού HIV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών, με την υψηλότερη επικράτηση ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών, καθώς και του ιού να εντοπίζεται στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη η παράνομη καλλιέργεια κάνναβης εξακολουθεί να εξαπλώνεται, είτε με τη μορφή ευρείας κλίμακας και επαγγελματικού τύπου καλλιέργειας είτε σε κατοικίες. Η παράνομη παραγωγή και χρήση της ουσίας, ιδίως μιας εξαιρετικά ισχυρής μορφής της, παρέμειναν το βασικότερο πρόβλημα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η έκθεση αναφέρει για την Ελλάδα ότι η αύξηση των κατασχέσεων κάνναβης κατά δύο τρίτα το διάστημα 2011-2012 υποδηλώνει ότι μπορεί η χώρα να εξελίσσεται σε διαμετακομιστικό κέντρο της ουσίας. Επιπλέον, η Ελλάδα παραμένει βασικός κόμβος της βαλκανικής οδού, μέσω της οποίας η αφγανική ηρωίνη προωθείται στη Δυτική Ευρώπη. Το 2012 Ελλάδα και Ρουμανία αντιπροσώπευαν το 37% του συνολικού αριθμού νέων διαγνώσεων του ιού HIV μεταξύ των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σχολιάζοντας τις διαπιστώσεις και τις συστάσεις του ΟΗΕ, οι εκπρόσωποι του ΚΕΘΕΑ μίλησαν για στασιμότητα της ελληνικής πολιτικής για τα ναρκωτικά. Ζήτησαν να προχωρήσει η εφαρμογή του νόμου 4139 σε ό,τι αφορά την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης –που έχει εδώ και μήνες καταρτιστεί από τους φορείς- τα εναλλακτικά της φυλάκισης μέτρα και την ποινική αντιμετώπιση των απεξαρτημένων. Επιπλέον ζήτησαν την άμεση κατάργηση της υγειονομικής διάταξης ΓΥ/39^Α που είχε οδηγήσει στο διασυρμό των εξαρτημένων οροθετικών γυναικών το 2012. Υπογράμμισαν τέλος την ανάγκη στήριξης των προγραμμάτων απεξάρτησης με προσωπικό, επισημαίνοντας τη χρονίζουσα υποστελέχωση του ΚΕΘΕΑ και το συνακόλουθο κίνδυνο διακοπής της λειτουργίας νέων μονάδων του (Πολυδύναμα Ψυχοδιαγνωστικά Κέντρα) τους επόμενους μήνες.