«Η αρ­χαι­ο­λο­γι­κή έ­ρευ­να εί­ναι ε­πι­στη­μο­νι­κό έρ­γο και ό­χι αν­τι­κεί­με­νο οι­κο­νο­μι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης»

Ερώτηση βουλευτών της ΔΗΜΑΡ

«Με έκ­πλη­ξη ε­νη­με­ρω­θή­κα­με α­πό τον η­λε­κτρο­νι­κό τύ­πο και α­πό α­νάρ­τη­ση στην ι­στο­σε­λί­δα της Ε­ται­ρεί­ας Μεσ­ση­νια­κών Αρ­χαι­ο­λο­γι­κών Σπου­δών ό­τι προ­σκα­λούν­ται ο­μά­δες ε­νη­λί­κων α­τό­μων, που θα δι­α­μέ­νουν στη Μεσ­ση­νί­α, να λά­βουν μέ­ρος στο προ­σε­χές πρό­γραμ­μα της α­να­σκα­φής και συν­τή­ρη­σης στην Αρ­χαί­α Μεσ­σή­νη (Ι­ού­λιος-Σε­πτέμ­βριος 2014) έ­ναν­τι συγ­κε­κρι­μέ­νου αν­τι­τί­μου. Η έκ­πλη­ξη ή­ταν α­κό­μη με­γα­λύ­τε­ρη ό­ταν πλη­ρο­φο­ρη­θή­κα­με ό­τι γνω­στό ξε­νο­δο­χεια­κό συγ­κρό­τη­μα της Μεσ­ση­νί­ας «δι­α­φη­μί­ζει» το εν λό­γω «του­ρι­στι­κό πα­κέ­το» στους πε­λά­τες του, χω­ρίς να υ­πάρ­χει κα­μί­α ε­νη­μέ­ρω­ση ή ά­δεια α­πό τις αρ­μό­δι­ες υ­πη­ρε­σί­ες του Υ­πουρ­γεί­ου Πο­λι­τι­σμού και Α­θλη­τι­σμού!» Το­νί­ζει σε α­να­κοί­νω­σή της ο Σύλ­λο­γος Ελ­λή­νων Αρ­χαι­ο­λό­γων για α­νάρ­τη­ση στην ι­στο­σε­λί­δα της Ε­ται­ρεί­ας Μεσ­ση­νια­κών Αρ­χαι­ο­λο­γι­κών Σπου­δών. Ό­μως το θέ­μα αυ­τό πή­ρε δι­ά­στα­ση και πέ­ρα­σε την πόρ­τα της βου­λής κα­θώς οι βου­λευ­τές της ΔΗ­ΜΑΡ Οι βου­λευ­τές της ΔΗ­ΜΑΡ Α­ση­μί­να Ξη­ρο­τύ­ρη – Αι­κα­τε­ρι­νά­ρη και Νί­κος Τσού­κα­λης κα­τέ­θε­σαν προς τον Υ­πουρ­γό Πο­λι­τι­σμού & Α­θλη­τι­σμού με θέ­μα την «Εμ­πο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση αρ­χαι­ο­λο­γι­κών α­να­σκα­φών στην Αρ­χαί­α Μεσ­σή­νη».

Ε­πί­σης, ο Σύλ­λο­γος Ελ­λή­νων Αρ­χαι­ο­λό­γων ε­πι­ση­μαί­νει ό­τι: «πρό­κει­ται για μια πρω­τό­γνω­ρη προ­σπά­θεια οι­κο­νο­μι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης α­κό­μη και της ε­πι­στη­μο­νι­κής δι­α­δι­κα­σί­ας της αρ­χαι­ο­λο­γι­κής έ­ρευ­νας, στην ο­ποί­α εί­μα­στε αν­τί­θε­τοι και κα­λού­με και ό­λη την ε­πι­στη­μο­νι­κή κοι­νό­τη­τα να αν­τι­στα­θεί σε δι­α­δι­κα­σί­ες που ι­δι­ω­τι­κο­ποι­ούν α­κό­μη και την ε­πι­στη­μο­νι­κή έ­ρευ­να!

Εί­μα­στε αν­τί­θε­τοι σε ο­ποι­ο­δή­πο­τε πρό­γραμ­μα συμ­με­το­χής ι­δι­ω­τών έ­ναν­τι χρη­μα­τι­κού αν­τι­τί­μου σε α­να­σκα­φι­κές έ­ρευ­νες, ε­νάν­τια σε κά­θε δε­ον­το­λο­γί­α και πρό­βλε­ψη του Αρ­χαι­ο­λο­γι­κού νό­μου. Η ά­δεια α­να­σκα­φής, με­λέ­της και έ­ρευ­νας δί­νε­ται σε Ι­δρύ­μα­τα και φο­ρείς (στην προ­κει­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση στην Αρ­χαι­ο­λο­γι­κή Ε­ται­ρεί­α) για την προ­α­γω­γή της ε­πι­στη­μο­νι­κής γνώ­σης και ό­χι για την α­πευ­θεί­ας ε­ξω­θε­σμι­κή εμ­πο­ρι­κή εκ­με­τάλ­λευ­σή τους! Οι κίν­δυ­νοι που συ­νε­πά­γε­ται η συμ­με­το­χή αν­θρώ­πων ά­σχε­των με την αρ­χαι­ο­λο­γί­α στη δι­α­δι­κα­σί­α της α­να­σκα­φής, της α­να­στή­λω­σης ή της συν­τή­ρη­σης, εί­ναι προ­φα­νείς: α­πό την αλ­λοί­ω­ση της α­να­σκα­φι­κής τεκ­μη­ρί­ω­σης (που εί­ναι η βά­ση της ε­πι­στη­μο­νι­κής έ­ρευ­νας), μέ­χρι και τη λα­θρο­χει­ρί­α α­πό πλευ­ράς συμ­με­τε­χόν­των. Ο με­γα­λύ­τε­ρος ό­μως κίν­δυ­νος εί­ναι η ε­πι­στη­μο­νι­κή έ­ρευ­να να εκ­πέ­σει σε αν­τι­κεί­με­νο οι­κο­νο­μι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης, πό­σο μάλ­λον εκ­με­τάλ­λευ­σης α­πό έ­ναν ι­δι­ώ­τη!

Εί­μα­στε υ­πέρ­μα­χοι του α­νοίγ­μα­τος της α­να­σκα­φι­κής εμ­πει­ρί­ας στο κοι­νό –και ι­δι­αί­τε­ρα στις το­πι­κές κοι­νω­νί­ες- με ορ­γα­νω­μέ­νες ξε­να­γή­σεις, εκ­παι­δευ­τι­κά προ­γράμ­μα­τα και άλ­λες δρά­σεις ε­νη­μέ­ρω­σης, ό­πως πολ­λές Ε­φο­ρεί­ες Αρ­χαι­ο­τή­των και πολ­λοί α­να­σκα­φείς πραγ­μα­το­ποι­ούν. Τέ­τοι­ες δρά­σεις, που προ­φα­νώς πραγ­μα­το­ποι­ούν­ται δω­ρε­άν α­πό τους ί­διους τους ε­ρευ­νη­τές, στό­χο έ­χουν να φέ­ρουν τους πο­λί­τες σε ε­πα­φή με τη δι­α­δι­κα­σί­α πα­ρα­γω­γής της ε­πι­στη­μο­νι­κής γνώ­σης και τις με­θό­δους της αρ­χαι­ο­λο­γι­κής ε­πι­στή­μης κι ό­χι να κα­τα­στή­σουν την ε­πι­στη­μο­νι­κή έ­ρευ­να σε «προ­σο­δο­φό­ρα ε­να­σχό­λη­ση». Άλ­λω­στε, οι αρ­χαι­ο­λο­γι­κές α­να­σκα­φές που δι­ε­νερ­γούν­ται στην Ελ­λά­δα α­πό το ε­ξει­δι­κευ­μέ­νο προ­σω­πι­κό της Αρ­χαι­ο­λο­γι­κής Υ­πη­ρε­σί­ας, τα Ελ­λη­νι­κά Πα­νε­πι­στη­μια­κά Ι­δρύ­μα­τα και τις Ξέ­νες Αρ­χαι­ο­λο­γι­κές Σχο­λές έ­χουν μα­κρά ι­στο­ρί­α και εμ­πει­ρί­α στην πρό­ο­δο της έ­ρευ­νας αλ­λά και στη δι­ά­χυ­ση της γνώ­σης που α­πορ­ρέ­ει α­πό το α­να­σκα­φι­κό έρ­γο, μέ­σα α­πό ποι­κί­λες μορ­φω­τι­κές και ε­πι­στη­μο­νι­κές δρα­στη­ρι­ό­τη­τες που α­πευ­θύ­νον­ται και στο ευ­ρύ­τε­ρο κοι­νό. Α­πο­τέ­λε­σμα των πα­ρα­πά­νω εί­ναι και η ορ­γά­νω­ση πο­λυ­ά­ριθ­μων ε­πι­σκέ­ψι­μων αρ­χαι­ο­λο­γι­κών χώ­ρων, η δη­μι­ουρ­γί­α πολ­λών νέ­ων Μου­σεί­ων ή οι ε­πα­νεκ­θέ­σεις στα υ­φι­στά­με­να Μου­σεί­α, συμ­βάλ­λον­τας με τον τρό­πο αυ­τό και στην ποι­ο­τι­κή και πο­σο­τι­κή α­να­βάθ­μι­ση του του­ρι­σμού στον τό­πο μας. Κα­λό θα ή­ταν το Υ­πουρ­γεί­ο Πο­λι­τι­σμού και Α­θλη­τι­σμού να ε­νι­σχύ­ει και να χρη­μα­το­δο­τεί τέ­τοι­ες ε­πι­στη­μο­νι­κές δρά­σεις, που μπο­ρούν να έ­χουν κοι­νω­νι­κή χρη­σι­μό­τη­τα για μια ο­λό­κλη­ρη πε­ρι­ο­χή και ό­χι για το κέρ­δος συγ­κε­κρι­μέ­νου ξε­νο­δο­χεια­κού συγ­κρο­τή­μα­τος.

Εί­μα­στε υ­πο­χρε­ω­μέ­νοι, για μια α­κό­μη φο­ρά, να υ­πεν­θυ­μί­σου­με τα ι­σχύ­ον­τα σχε­τι­κά με τις αρ­χαι­ο­λο­γι­κές έ­ρευ­νες, ό­πως και το ό­τι η αρ­χή της ι­σο­νο­μί­ας ε­πι­βάλ­λει η αρ­χαι­ο­λο­γι­κή νο­μο­θε­σί­α να ε­φαρ­μό­ζε­ται με τον ί­διο τρό­πο σε ό­λες τις πε­ρι­πτώ­σεις: Η α­να­σκα­φι­κή έ­ρευ­να κα­θώς και οι ερ­γα­σί­ες συν­τή­ρη­σης αρ­χαι­ο­τή­των εί­ναι μια κα­θα­ρά ε­πι­στη­μο­νι­κή δι­α­δι­κα­σί­α, που τε­λεί­ται α­πό ε­ξει­δι­κευ­μέ­νο ε­πι­στη­μο­νι­κό προ­σω­πι­κό με τη συμ­με­το­χή ε­νί­ο­τε φοι­τη­τών/-τρι­ών με ε­ξει­δί­κευ­ση στο αν­τι­κεί­με­νο. Η ά­δεια για δι­ε­νέρ­γεια συ­στη­μα­τι­κής α­να­σκα­φι­κής έ­ρευ­νας σε α­κί­νη­τα του δη­μο­σί­ου ή εν­τός ε­πι­σκέ­ψι­μου αρ­χαι­ο­λο­γι­κού χώ­ρου χο­ρη­γεί­ται με συγ­κε­κρι­μέ­νους ό­ρους και πε­ρι­ο­ρι­σμούς που δι­α­σφα­λί­ζουν τό­σο την πα­ρα­πά­νω ε­πι­στη­μο­νι­κή δι­α­δι­κα­σί­α ό­σο και τις αρ­χαι­ό­τη­τες που έρ­χον­ται στο φως. Για το λό­γο αυ­τό κοι­νο­ποι­ούν­ται α­πό το φο­ρέ­α δι­ε­ξα­γω­γής της έ­ρευ­νας τα ο­νό­μα­τα της ε­πι­στη­μο­νι­κής ο­μά­δας και των φοι­τη­τών. Τα αρ­χι­τε­κτο­νι­κά κα­τά­λοι­πα και τα κι­νη­τά αρ­χαί­α που έρ­χον­ται στο φως με τις α­να­σκα­φές α­πο­τε­λούν δη­μό­σιο α­γα­θό, το ο­ποί­ο προ­στα­τεύ­ε­ται α­πό την Αρ­χαι­ο­λο­γι­κή Υ­πη­ρε­σί­α και α­να­δει­κνύ­ε­ται με σύγ­χρο­να μέ­σα και κα­τάλ­λη­λο ε­πο­πτι­κό υ­λι­κό για να εί­ναι με α­σφά­λεια προ­σβά­σι­μο σε ό­λους. Γι΄ αυ­τό δεν μπο­ρεί να α­πο­τε­λεί “πα­κέ­το” πο­λυ­τε­λούς πο­λι­τι­στι­κού του­ρι­σμού με μο­να­δι­κό κρι­τή­ριο τα οι­κο­νο­μι­κά αν­ταλ­λάγ­μα­τα, ού­τε εί­ναι θε­μι­τό να αν­τι­με­τω­πι­στεί ως αν­τα­πο­δο­τι­κό μέ­σο για τυ­χόν χρη­μα­το­δό­τη­ση της έ­ρευ­νας ή της προ­στα­σί­ας της πο­λι­τι­στι­κής μας κλη­ρο­νο­μιάς, η ο­ποί­α εί­ναι κα­θή­κον πρω­τί­στως της πο­λι­τεί­ας αλ­λά και των ε­πι­στη­μο­νι­κών φο­ρέ­ων που δι­ε­ξά­γουν, κα­τό­πιν α­δεί­ας και με τους σχε­τι­κούς ό­ρους, την έ­ρευ­να.

Τέ­λος, εκ­φρά­ζου­με την α­νη­συ­χί­α μας για την χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή ά­νε­ση με την ο­ποί­α έ­νας ι­δι­ώ­της (ξε­νο­δο­χεια­κό συγ­κρό­τη­μα) θε­ω­ρεί ό­τι μπο­ρεί να δι­α­φη­μί­ζει «πα­κέ­τα» που πε­ρι­λαμ­βά­νουν «συμ­με­το­χή σε α­να­σκα­φή», χω­ρίς κα­μί­α έγ­κρι­ση α­πό το ΥΠ­ΠΟ­Α. Ποι­ο εί­ναι το ε­πό­με­νο βή­μα ά­ρα­γε; Οι ι­δι­ω­τι­κές α­να­σκα­φές στην αυ­λή των ξε­νο­δο­χεί­ων;

Ο Σύλ­λο­γος Ελ­λή­νων Αρ­χαι­ο­λό­γων που θα εί­ναι πάν­το­τε αν­τί­θε­τος σε κά­θε μορ­φή πα­ρα­χώ­ρη­σης των μνη­μεί­ων, των αρ­χαι­ο­λο­γι­κών χώ­ρων και των Δη­μό­σι­ων Μου­σεί­ων για εκ­με­τάλ­λευ­ση α­πό ι­δι­ώ­τες ε­πεν­δυ­τές, θα στα­θεί α­πέ­ναν­τι και σε ο­ποι­α­δή­πο­τε ε­νέρ­γεια θέ­τει σε κίν­δυ­νο την ε­πι­στη­μο­νι­κή δι­α­δι­κα­σί­α της έ­ρευ­νας και την α­σφά­λεια των αρ­χαι­ο­τή­των, πα­ρα­μέ­νον­τας πα­ράλ­λη­λα α­ρω­γός στην δη­μο­σι­ο­ποί­η­ση της γνώ­σης και την ευ­αι­σθη­το­ποί­η­ση του κοι­νού χω­ρίς οι­κο­νο­μι­κούς και κοι­νω­νι­κούς α­πο­κλει­σμούς.

Κα­λού­με τους α­να­σκα­φείς και την Αρ­χαι­ο­λο­γι­κή Ε­ται­ρεί­α να πά­ρουν ά­με­σα θέ­ση, στα­μα­τών­τας κά­θε ε­νέρ­γεια που ο­δη­γεί στην ι­δι­ω­τι­κο­ποί­η­ση του αρ­χαι­ο­λο­γι­κού έρ­γου.

Κα­λού­με τις αρ­μό­δι­ες Υ­πη­ρε­σί­ες του ΥΠ­ΠΟ­Α να ε­φαρ­μό­σουν τον Αρ­χαι­ο­λο­γι­κό Νό­μο και δη­λώ­νου­με ό­τι θα στα­θού­με στο πλά­ι τους.

Κα­λού­με το Υ­πουρ­γεί­ο Πο­λι­τι­σμού και Α­θλη­τι­σμού να χρη­μα­το­δο­τεί, ως ο­φεί­λει, έ­ρευ­νες και συ­στη­μα­τι­κές α­να­σκα­φές, που α­πο­τε­λούν πο­λι­τι­σμι­κό και ε­πι­στη­μο­νι­κό κε­φά­λαι­ο για τη χώ­ρα και ό­χι να με­τα­τρέ­πει τους ε­ρευ­νη­τές και τους α­να­σκα­φείς σε «ζη­τιά­νους» χο­ρη­γι­ών.»

Α­κο­λου­θεί, η ε­ρώ­τη­ση των βου­λευ­τών της ΔΗ­ΜΑΡ:

Θέ­μα:  Εμ­πο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση αρ­χαι­ο­λο­γι­κών α­να­σκα­φών στην Αρ­χαί­α Μεσ­σή­νη

«Σύμ­φω­να με α­νάρ­τη­ση στην ι­στο­σε­λί­δα της Ε­ται­ρεί­ας Μεσ­ση­νια­κών Αρ­χαι­ο­λο­γι­κών Σπου­δών, ό­πως κα­ταγ­γέλ­λει ο Σύλ­λο­γος Ελ­λή­νων Αρ­χαι­ο­λό­γων, προ­σκα­λούν­ται ο­μά­δες ε­νη­λί­κων α­τό­μων τα ο­ποί­α θα δι­α­μέ­νουν στη Μεσ­ση­νί­α και θα λά­βουν μέ­ρος στο προ­σε­χές πρό­γραμ­μα της α­να­σκα­φής και συν­τή­ρη­σης στην Αρ­χαί­α Μεσ­σή­νη έ­ναν­τι συγ­κε­κρι­μέ­νου αν­τι­τί­μου. Ε­πι­πλέ­ον, προ­βάλ­λε­ται δι­α­φή­μι­ση του εν θέ­μα­τι πα­κέ­του α­πό γνω­στό ξε­νο­δο­χεια­κό συγ­κρό­τη­μα της Μεσ­ση­νί­ας.

Ε­πει­δή:

Το πρό­γραμ­μα συμ­με­το­χής ι­δι­ω­τών έ­ναν­τι χρη­μα­τι­κού αν­τι­τί­μου σε α­να­σκα­φι­κές έ­ρευ­νες δεν συ­νά­δει με τη δε­ον­το­λο­γί­α και τις προ­βλέ­ψεις του Αρ­χαι­ο­λο­γι­κού νό­μου.

Η ά­δεια α­να­σκα­φής, με­λέ­της και έ­ρευ­νας δί­δε­ται σε ι­δρύ­μα­τα και φο­ρείς (στην προ­κει­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση Αρ­χαι­ο­λο­γι­κή Ε­ται­ρεί­α) για την προ­α­γω­γή της ε­πι­στη­μο­νι­κής γνώ­σης και ό­χι για την α­πευ­θεί­ας ε­ξω­θε­σμι­κή εμ­πο­ρι­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση τους.

Οι κίν­δυ­νοι που συ­νε­πά­γε­ται η συμ­με­το­χή αν­θρώ­πων ά­σχε­των με την αρ­χαι­ο­λο­γί­α στη δι­α­δι­κα­σί­α της α­να­σκα­φής, της α­να­στή­λω­σης ή της συν­τή­ρη­σης ε­κτεί­νον­ται α­πό την αλ­λοί­ω­ση της α­να­σκα­φι­κής τεκ­μη­ρί­ω­σης έ­ως και την λα­θρο­χει­ρί­α α­πό πλευ­ράς συμ­με­τε­χόν­των.

Μέ­σω ε­νερ­γει­ών τέ­τοι­ας φύ­σης, η ε­πι­στη­μο­νι­κή έ­ρευ­να εν­δέ­χε­ται να εκ­πέ­σει σε αν­τι­κεί­με­νο οι­κο­νο­μι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης.

Η αρ­χή της ι­σο­νο­μί­ας ε­πι­βάλ­λει η αρ­χαι­ο­λο­γι­κή νο­μο­θε­σί­α να ε­φαρ­μό­ζε­ται με τον ί­διο τρό­πο σε ό­λες τις πε­ρι­πτώ­σεις.

Η α­να­σκα­φι­κή έ­ρευ­να κα­θώς και οι ερ­γα­σί­ες συν­τή­ρη­σης αρ­χαι­ο­τή­των α­πο­τε­λούν κα­θα­ρά ε­πι­στη­μο­νι­κές δι­α­δι­κα­σί­ες που τε­λούν­ται α­πό ε­ξει­δι­κευ­μέ­νο ε­πι­στη­μο­νι­κό προ­σω­πι­κό με τη συμ­με­το­χή, ε­νί­ο­τε, φοι­τη­τών με ε­ξει­δί­κευ­ση στο αν­τι­κεί­με­νο.

Η ά­δεια για δι­ε­νέρ­γεια συ­στη­μα­τι­κής α­να­σκα­φι­κής έ­ρευ­νας σε α­κί­νη­τα του δη­μο­σί­ου ή εν­τός ε­πι­σκέ­ψι­μου αρ­χαι­ο­λο­γι­κού χώ­ρου χο­ρη­γεί­ται με συγ­κε­κρι­μέ­νους ό­ρους και πε­ρι­ο­ρι­σμούς που δι­α­σφα­λί­ζουν τό­σο την ε­πι­στη­μο­νι­κή δι­α­δι­κα­σί­α ό­σο και τις αρ­χαι­ό­τη­τες που έρ­χον­ται στο φως, για το λό­γο αυ­τό και κοι­νο­ποι­ούν­ται α­πό το φο­ρέ­α δι­ε­ξα­γω­γής της έ­ρευ­νας τα ο­νό­μα­τα της ε­πι­στη­μο­νι­κής ο­μά­δας και των φοι­τη­τών.

Τα αρ­χι­τε­κτο­νι­κά κα­τά­λοι­πα και τα κι­νη­τά αρ­χαί­α που έρ­χον­ται στο φως με τις α­να­σκα­φές α­πο­τε­λούν δη­μό­σιο α­γα­θό το ο­ποί­ο προ­στα­τεύ­ε­ται α­πό την Αρ­χαι­ο­λο­γι­κή Υ­πη­ρε­σί­α και α­να­δει­κνύ­ε­ται με σύγ­χρο­να μέ­σα και κα­τάλ­λη­λο ε­πο­πτι­κό υ­λι­κό για να εί­ναι προ­σβά­σι­μο σε ό­λους με α­σφά­λεια.

Ε­ρω­τά­ται ο  Υ­πουρ­γός:

Ποι­α εί­ναι η τεκ­μη­ρί­ω­ση της α­πό­φα­σης ι­δι­ω­τι­κο­ποί­η­σης του αρ­χαι­ο­λο­γι­κού έρ­γου και κα­τα­στρα­τή­γη­σης του Αρ­χαι­ο­λο­γι­κού νό­μου; Ποι­α εί­ναι τα ε­χέγ­γυ­α της κα­τάρ­τι­σης των συμ­με­τε­χόν­των ε­νη­λί­κων;

Έ­χουν προ­βλε­φθεί οι τρό­ποι πρό­λη­ψης των προ­α­να­φε­ρό­με­νων κιν­δύ­νων;

Έ­χει δο­θεί έγ­κρι­ση α­πό το ΥΠ­ΠΟ­Α στον ι­δι­ώ­τη (ξε­νο­δο­χεια­κό συγ­κρό­τη­μα) να δι­α­φη­μί­ζει πα­κέ­τα που πε­ρι­λαμ­βά­νουν συμ­με­το­χή σε α­να­σκα­φή;»