Εκατοντάδες ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος φαίνεται πως μπορούν να ωφεληθούν παρατείνοντας το προσδόκιμο επιβίωσής τους με τις νέες πλέον τεχνικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα. Αυτή η μορφή καρκίνου είναι η πλέον επιθετική, ανάμεσα σε όλους τους όγκους, καθώς η πλειονότητα των ασθενών δεν κατορθώνει να ζήσει περισσότερο από δύο χρόνια. Ωστόσο, όπως μας εξηγεί ο κ. Γρηγόριος Τσιώτος, Γενικός Χειρουργός, Επίκ. Καθηγητής Χειρουργικής στη MayoClinic, υπάρχουν νέα αποτελεσματικά για τους ασθενείς χειρουργεία που γεννούν βάσιμες ελπίδες για παράταση του χρόνου ζωής αλλά και καλυτέρευση του επιπέδου της.
Όπως μας εξηγεί, «μια από τις πιο δύσκολες και απαιτητικές επεμβάσεις στη χειρουργική είναι αυτή της παγκρεατεκτομής. Ο βαθμός δυσκολίας μεγαλώνει όταν έχουν προσβληθεί από τον όγκο οι άμεσα γειτονικές μεγάλες αρτηρίες και φλέβες. Η εγχείρηση που χρειάζεται για να αφαιρεθεί ένας όγκος της κεφαλής του παγκρέατος είναι η λεγόμενη εγχείρηση Whipple. Για όγκους της ουράς του παγκρέατος γίνεται η λεγόμενη «περιφερική παγκρεατεκτομή».
Επί πολλά χρόνια αυτού του είδους οι όγκοι (που είχαν προσβάλλει δηλαδή τις γειτονικές αρτηρίες και φλέβες), χαρακτηρίζονταν ως μη χειρουργήσιμοι και ο ασθενής δυστυχώς μετά από λίγους μήνες κατέληγε.
«Σήμερα,η μεγάλη εμπειρία μάς έχει δείξει ότι μία εξειδικευμένη χειρουργική ομάδα, προσηλωμένη για χρόνια στην προχωρημένη χειρουργική του παγκρέατος, έχει τη δυνατότητα να αναλάβει αυτό το δύσκολο έργο με πολύ καλύτερα αποτελέσματα για τον ασθενή. Οι όγκοι στο πάγκρεας πλέον, μπορούν να χαρακτηριστούν ως ανεγχείρητοι μόνο όταν πληρούν πάρα πολύ συγκεκριμένα και διεθνώς καθορισμένα κριτήρια, στα οποία δεν ανήκουν όλες οι περιπτώσεις διήθησης φλεβών και αρτηριών. Το να είναι, για παράδειγμα, ένας όγκος μεγάλου μεγέθους ή να διηθεί το δωδεκαδάκτυλο δεν τον καθιστά απαραιτήτως ανεγχείρητο. Στο σημείο αυτό, πρέπει να αναφερθούν μερικές διακριτές συχνές περιπτώσεις:
Ριζικός λεμφαδενικός καθαρισμός
Το βασικότερο συστατικό της χειρουργικής θεραπείας είναι η ριζικότητα της εκτομής. Αυτό δεν αφορά φυσικά μόνο τον ίδιο τον όγκο, που πρέπει να αφαιρείται με εκτεταμένα υγιή όρια, αλλά και τους γειτονικούς περιοχικούς λεμφαδένες. Όταν ο αριθμός των αφαιρούμενων λεμφαδένων είναι μικρότερος από 15, τότε η εγχείρηση θεωρείται ογκολογικά ανεπαρκής (δηλαδή ο όγκος θα επανεμφανιστεί σύντομα). Στις δικές μας παγκρεατεκτομές ο αριθμός των αφαιρούμενων λεμφαδένων φθάνει ή και υπερβαίνει τους 20-25. Μόνον έτσι ο λεμφαδενικός καθαρισμός μπορεί να θεωρείται ριζικός. Άμεσο κριτήριο τέτοιας ποιότητας και έκτασης ριζικότητας είναι ο βαθμός “απογύμνωσης” (skeletonization) των μεγάλων αγγείων γύρω και πίσω από το αφαιρεθέν πάγκρεας. Σε έναν πραγματικά ριζικό λεμφαδενικό καθαρισμό, η πυλαία φλέβα, η σπληνική και η άνω μεσεντέριος φλέβα, καθώς και η κάτω κοίλη φλέβα, πρέπει να είναι άμεσα ορατές και να μην περιβάλλονται από καθόλου άλλο ιστό.
Διήθηση πυλαίας φλέβας
Είναι ο πλέον συχνός λόγος για τον οποίο οι όγκοι του παγκρέατος κρίνονται ανεγχείρητοι. Είναι αλήθεια ότι όταν υπάρχει εκτεταμένη διήθηση της πυλαίας και της άνω μεσεντερίου φλέβας, όντως ο όγκος είναι ανεγχείρητος. Όταν όμως η διήθηση καταλαμβάνει ένα τμήμα της πυλαίας φλέβας, τότε αυτό το τμήμα της φλέβας αφαιρείται μαζί με τον όγκο και αντικαθίσταται με μόσχευμα. Αφαίρεση μέρους της πυλαίας φλέβας έχουμε κάνει επανειλημμένως και έτσι έχουμε αφαιρέσει παγκρεατικούς όγκους που εθεωρούντο “ανεγχείρητοι”», τονίζει ο κ. Τσιώτος.
Μεγάλη τοπική επέκταση του όγκου
Όταν υπάρχει εκτεταμένη διήθηση της πυλαίας και της άνω μεσεντερίου φλέβας, ο όγκος είναι πραγματικά αρχικώς ανεγχείρητος. Επειδή όμως η μοναδική πιθανότητα θεραπευτικής επιτυχίας, είναι η ριζική αφαίρεση, ο στόχος μας είναι να τον καταστήσουμε ικανό να αφαιρεθεί. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με χημειοθεραπεία ή και ακτινοθεραπεία, μαζί με την ενδεδειγμένη ψυχολογική και διατροφολογική υποστήριξη, ώστε οι κύκλοι των θεραπειών αυτών να μπορέσουν να ολοκληρωθούν και να επιτύχουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα συρρίκνωσης του όγκου. Είναι σαφές ότι ο στόχος αυτός δεν επιτυγχάνεται πάντοτε, διότι εξαρτάται πολύ και από την ανταπόκριση κάθε ασθενή και κάθε όγκου στις θεραπείες αυτές. Το σίγουρο όμως είναι ότι πάντοτε πρέπει να αγωνιζόμαστε να καταστήσουμε τους όγκους χειρουργήσιμους .
Ηπατική μετάσταση
Δυστυχώς, σε πολύ μεγάλο ποσοστό, την στιγμή που γίνεται η διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου, υπάρχουν και μεταστάσεις στο ήπαρ. Μια τέτοια κατάσταση δεν μπορεί ουδέποτε να καταστεί εγχειρήσιμη. Υπάρχουν όμως και μερικοί ασθενείς οι οποίοι μπορεί να έχουν μία ή δύο διακριτές μεταστάσεις στο ήπαρ. Σε αυτούς τους ασθενείς, αν η παγκρεατεκτομή καθεαυτή είναι της συνηθισμένης έκτασης, (δεν απαιτείται δηλαδή συναφαίρεση πυλαίας φλέβας, κτλ) και εάν οι συγκεκριμένες ηπατικές μεταστάσεις είναι εύκολα αφαιρέσιμες, τότε μπορεί να αποπειραθεί κανείς να κάνει παγκρεατεκτομή, μαζί με αφαίρεση των ηπατικών μεταστάσεων και μόνον μετά από ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας. Τονίζεται όμως ότι κάτι τέτοιο μπορεί να αφορά πολύ λίγους και πολύ καλά επιλεγμένους ασθενείς. Η προσέγγιση αυτή εφαρμόζεται από χειρουργούς με διαπιστωμένη ειδική εμπειρία στην παγκρεατική και ηπατική χειρουργική.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον κ. Τσιώτο Γρηγόριο, Επίκ. Καθηγητής Χειρουργικής, MayoClinic, Διευθυντής Α΄ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου Μητέρα-Υγεία, τηλ.επικοινωνίας: 210 6467688, 6972094230 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.digestive-surgery.gr
